2021-жылдагы Аялдардын Эл аралык күнү

2020-жылдын сентябрь айында өткөн Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясында Кыргыз Республикасынын өкмөтү башка дүйнөлүк лидерлер менен катар 2030-жылга чейинки мезгилге Күн тартибинде белгиленген туруктуу келечекке жетишүү үчүн түп-тамырынан бери социалдык-экономикалык өзгөрүүлөрдүн зарылдыгын дагы бир жолу белгиледи. БУУнун Башкы Ассамблеясы тарабынан “адамдар жана планета үчүн чечүүчү он жыл” деп таанылган быйылкы он жылдык иш-аракет үчүн кеңири мүмкүнчүлүктөрдү ачууда.

Кыргызстандагы Бириккен Улуттар Уюму теңчиликти жайылтуу, аялдарга карата зомбулуктун алдын алуу, аялдардын коомдук турмушка катышуусуна көмөк көрсөтүү жана аялдардын, кыздардын алдындагы милдеттенмесин аткаруу боюнча Кыргыз Республикасынын өкмөтүнүн, жарандык коомдун, илимий чөйрөнүн, жалпыга маалымдоо каражаттарынын, жеке сектордун жана башка кызыкдар тараптардын аракеттерин кубаттайт.

2030-жылга чейинки мезгилге Күн тартиби гендердик теңчилик ар бир мамлекеттин туруктуу өнүгүү үчүн маанилүү негиз экендигин тастыктайт. Мындан улам Кыргыз Республикасынын улуттук өнүгүүсү аялдардын коомдо жана экономикада катыша алуу жана жетекчилик кызматтарды ээлей алуу деңгээлине түздөн-түз байланыштуу. Кыргызстандын Туруктуу өнүгүү максаттарына жетүүсү көбүнчө мамлекеттин гендердик теңчилик жана аялдардын укуктары жаатындагы учурдагы жана жаңы милдеттенмелерди аткаруу боюнча иш-аракеттерин канчалык тездеткенине байланыштуу болот.

Бул жылы Аялдардын Эл аралык күнүнүн темасы – «Лидер аялдар: Дүйнөдө COVID-19 шартында тең келечекке жетишүү». Бул күн дүйнө жүзүндөгү аялдар менен кыздардын адилеттүү келечекти калыптандыруу жана COVID-19 пандемиясын токтотуу боюнча эбегейсиз күч-аракеттерин белгилейт жана калып жаткан кемчиликтерге көңүл бурат.

Бардык тармактарда аялдардын толук жана натыйжалуу катышуусу жана лидерлиги ар бир адамдын прогрессине шарт түзөт. Кыргызстанда COVID-19 пандемиясына жооп кайтарууда аялдардын ролу ушуну тастыктады. Буга карабастан, коомдук турмушта жана чечим кабыл алууда аялдардын катышуусу дагы эле жетишсиз бойдон кала берүүдө.

COVID-19 пандемиясы аялдардын катышуусуна жана лидерлигине тоскоол болгон социалдык жана системалуу тоскоолдуктардан тышкары, жаңы түйшүктөрдү да кошту. Аялдар үй-бүлөдөгү зордук-зомбулуктун, акы төлөнбөгөн үй тиричилигинин, жумушсуздуктун жана жакырчылыктын көбөйүшүнө туш болушат, болгондо да аялдар башкаларга караганда мындан көбүрөөк жапа чегишет. Пандемияга каршы күрөштө алдыңкы катарда тургандардын басымдуу бөлүгү аялдар болгонуна карабастан, COVID-19 га байланыштуу улуттук саясатты иштеп чыгуу процесстеринде аялдардын диспропорциясы байкалып, алардын саны аз болууда.

Келе жаткан Аялдардын Эл аралык күнү мамлекет аялдардын укуктарын коргоо үчүн жагымдуу саясий, укуктук, институционалдык жана башка шарттарды түзүү менен аялдардын укуктарын, кадыр-баркын жана лидерлигин коргоо жана илгерилетүү боюнча аракеттерин күчөтүшү керектигин дагы бир жолу эскертип жатат. Кыргыз Республикасы аялдардын укуктарын жана мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү жаатында акыркы он жылдыктарда жетишкен ийгиликтеринин изин жоготпостон, масштабдуу, тез жана туруктуу өзгөрүүлөрдү улантууга тийиш.

Негизги эркиндиктерди, анын ичинде тынч чогулуу жана сөз эркиндигин камсыз кылуу адам укуктарын коргоонун жана аялдардын укуктарын кеңейтүүнүн маанилүү элементи болуп саналат.

Дүйнөлүк лидерлер БУУнун Башкы катчысы Антониу Гутерриштин кайрылуусуна жооп катары, “Муундардын теңдиги форумунун” урааны алдында биригишип, Аялдарга карата зомбулукту токтотуу боюнча саясий катышуу Стратегиясына кол коюшууда. Ошондуктан, биз Кыргыз Республикасынын Өкмөтүн жана бардык саясий жана коомдук лидерлерди Гутерриш мырзанын чакырыгын колдоп, коомдогу жана экономикадагы чечимдерди кабыл алуунун бардык түрлөрүндө аялдардын ролун жана катышуусун күчөтүү үчүн көзгө көрүнөрлүк иш-аракеттерди жасоого чакырабыз.

2021-жылы Аялдардын Эл аралык күнүнө карата Кыргыз Республикасындагы БУУ системасы тоскоолдуктарды жеңип, баарына жакшы шарт түзүү үчүн күрөшүп жаткан аялдарды жана кыздарды Кыргызстандын турмушунун бардык чөйрөлөрүндө колдоого чакырат. Биз биригүүгө жана аялдар менен кыздардын жашоосунда чыныгы өзгөрүүлөрдү жасоого, алардын тең укуктуу катышуусу жана үнүн жеткире алуусу үчүн кол кармашып иштөөгө чакырабыз. Бардык аялдар менен кыздар өз ордун тапкан, өнүгүп-өскөн жана келечеги кенен Кыргызстанды түптөөгө ар бирибиз умтулалы.