Latest
Пресс-релиз
30 август 2024
Глобалдык Экологиялык Фонддун (ГЭФ) Чакан Гранттар Программасынын Улуттук Координациялык Комитетине мүчөлүккө талапкерлердин сынагы
Көбүрөөк билүү
Баяндама
29 август 2024
Ишмердүүлүккө жол тартып өзгөрүүлөргө бел байлаган элеттик айымдар коомдук ынтымакты күчтөндүрүүдө
Көбүрөөк билүү
Пресс-релиз
29 август 2024
Саламаттыкты сактоону жогорку сапат менен камсыз кылуу: акушердик көзөмөл жана жооп берүү системалары аркылуу энелердин ооруларын алдын алуу
Көбүрөөк билүү
Latest
Кыргыз Республикасындагы Туруктуу өнүгүү максаттары
Туруктуу өнүгүү максаттары – бул эл аралык коомчулуктун алдында турган жакынкы 15 жылда теңсиздик менен жакырчылыкты жоюу, социалдык интеграцияга жетишүү, глобалдык климаттын өзгөрүшүн токтотуу жана дүйнөнү куруу, мында биздин урпактардын татыктуу жашоосу үчүн ресурстардын жетиштүүлүгү болгон 17 максаттын жана 169 милдеттердин комплекси. Максаттар туруктуу өнүгүүнүн 3 негизги аспектисинен турган: экономикалык өсүштү, социалдык интеграцияны жана айлана чөйрөнү камтыган тең салмактуу прогрессти камсыздоого багытталган чараларды өзүнө камтыйт алар глобалдуу жана универсалдуу мүнөздө болушат, бирок локалдуу контекстин шарттарына жараша дифференциалдуу өзгөрүү мүмкүндүгүнө жол берет.
2015-жылдын 25-сентябрында БУУнун 193 мүчө-мамлекеттери туруктуу өнүгүү максаттарына жетүү боюнча милдетттенмелерди алышкан. Бул чечим «Биздин дүйнөнүн кайра түзүлүшү: 2030-жылга чейинки мезгилде туруктуу өнүгүү жаатындагы күн тартиби» документинде бекитилген.
Пресс-релиз
05 март 2024
Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун делегациясынын Кыргызстанга болгон иш сапарынын жүрүшүндө саламаттык сактоо тармагына, психикалык саламаттык сактоого жана санариптик саламаттык сактоого көңүл бурулду
Күндүн программасы Чүй облусунун Аламүдүн районундагы Үй-бүлөлүк медицина борборуна баруу менен башталды. Борбор кант диабетинде жардам көрсөтүү боюнча медициналык кызматкерлердин көндүмдөрүн жогорулатууга, ошондой эле туура тамактанууну жана сергек жашоо образын жайылтууга багытталган жаңы медайымдык программаны пилоттук түрдө ишке ашырууда.«Бейтаптарды өз алдынча дарылоо процессине тартуунун пайдасы далилденген. Качан бейтаптарга мониторинг жана дарылоого катышууга уруксат берилгенде, алардын абалы үчүн жоопкерчиликтүү болуп, ден соолугунун жакшы натыйжаларына алып келет", - деди доктор Azzopardi-Muscat. "Бул келечектин туруктуу саламаттыкты сактоо тутумдары үчүн өткөн жылдагы жогорку деңгээлдеги ‘Ишеним жана трансформация’ конференциясында негизги билдирүүлөрдүн бири."Делегация ошондой эле Саламаттыкты сактоо министринин биринчи орун басары доктор Медербек Исмаилов жана Саламаттыкты сактоо министринин орун басары доктор Айжамал Шамбетова менен жолугушуп, 2023-жылдын ноябрында кол коюлган ДCСУнун жаңы өлкө боюнча кызматташуу стратегиясын Кыргызстанда ишке ашырууну талкуулашты. Талкууда ден соолук үчүн адам ресурстары - сактоо, ишке тартуу, башкаруу жана окутуу - психикалык ден соолук, ошондой эле саламаттыкты сактоону каржылоо жана калкка медициналык кызмат көрсөтүүнүн эң эффективдүү ыкмасы катары баштапкы медициналык-санитардык жардамды чыңдоо маселелери талкууланды.Делегациянын Санариптештирүү министринин орун басары доктор Бакыт Жангазиев жана Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин Электрондук саламаттык сактоо борборунун директору Чыңгыз Бексултанов менен жолугушуусунун негизги темасы Кыргызстандагы санариптик саламаттык сактоо, «Санарип МЕД» санариптештирүү программасы жана Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун Европа регионалдык бюросунун санариптештирүү боюнча флагмандык демилгеси болду. Жолугушууда технологиянын саламаттык сактоодогу ролу баса белгиленди жана санариптик саламаттык сактоону өнүктүрүү мүмкүнчүлүктөрү изилденди.«Санарип MED» программасы медициналык кызматтарда санариптик чечимдерди ишке ашырууну колдогон келечектүү инновация болуп саналат. Туура мамиле менен санариптештирүү үй-бүлөлүк дарыгерлерге жана үй-бүлөлүк медайымдарга маалыматтарды башкаруу жана отчеттуулук менен байланышкан жүгүн олуттуу түрдө азайтышы керек, ошол эле учурда медициналык жардамдын сапатын жакшыртат», - деп баса белгиледи өз сөзүндө доктор Ливиу Ведраско.Иш сапар ДССУнун делегациясынын БУУнун Кыргыз Республикасындагы туруктуу координатору Ms. Antje Grawe менен болгон жолугушуусу менен аяктады. ДССУ менен БУУнун коомдук саламаттык сактоонун жалпы көйгөйлөрүн, анын ичинде санариптик саламаттык сактоо жана туруктуу өнүгүүгө көмөктөшүү боюнча биргелешкен аракеттери талкуунун чордону болду.«Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму Кыргызстан менен биргеликте «Борбор Азияда ден соолукту жана бакубатчылыкты камсыз кылуу боюнча Жол картасына» ылайык ден соолук жана бакубат жашоо боюнча өзүнүн милдеттенмелерин аткарууну улантуу үчүн иш жүргүзүүдө.«Жол картасы» өлкөлөргө таасир эткен кайчылаш маселелерге биргелешип жооп берүүгө жана саламаттык сактоо системаларында трансформациялык өзгөрүүлөр үчүн мүмкүнчүлүктөрдү колдонууга мүмкүндүк берүүчү күчтүү саламаттык сактоо куралы катары кызмат кылат», - деди Д-р Azzopardi Muscat.Бул иш сапар бардыгы үчүн жеткиликтүү, адилеттүү жана жогорку сапаттагы медициналык жардам көрсөтүүнү илгерилетүүдө Кыргызстандын, ДССУнун жана БУУ системасынын биргелешкен аракеттеринин күбөсү болуп саналат.
1 of 4
Пресс-релиз
24 январь 2023
БУУ Кыргызстанда билим берүү системасын трансформациялоо үчүн секторлор аралык ыкманы колдонууга чакырат
ЮНИСЕФтин “Балдар чындап эле билим алып жатышабы?” деп аталган глобалдык отчетуна ылайык, Кыргызстанда 3-класска барган 10 жаштагы балдардын жарымынан көбү китеп окуунун жана эсеп чыгаруунун баштапкы көндүмдөрүнө ээ эмес. Бул сандар 40 бала билим алган класста 28 окуучу өз жаш курагына туура келген китепти окуй албайт дегенди билдирет. Окуудагы мындай кризис өзгөчө аялуу балдарга өзгөчө таасирин тийгизип жатат жана муундардын ортосундагы жакырчылыктын жана теңсиздиктин негизги себептеринин бири болуп саналат. Мындан тышкары, учурда өлкөнүн калкынын 38 пайызын 18 жашка чыга элек балдар түзгөндүктөн, кийинки он жылдын ичинде эмгек рыногуна жыл сайын болжол менен 350 миңден ашуун жаштар чыгып турушмакчы. Ошондуктан алардын эмгекке жөндөмдүүлүгүн жогорулатып, жумушка талаптагыдай даярданууга мүмкүндүк бере турган конкреттүү кесиптик көндүмдөрүн өнүктүрүүгө азыртан эле инвестиция салуу өтө маанилүү.
Кыргыз Республикасындагы БУУ системасы Билим берүүнү трансформациялоо боюнча саммитте (TES) Кыргызстандын Өкмөтү жарыялаган Улуттук милдеттенмелерин ишке ашырууга жана келечектеги чакырыктарга жооп берген инклюзивдүү жана адаптацияланган билим берүү системасын кайра түзүүгө багытталган реформаларды тездетүүгө туруктуу колдоо көрсөтүү ниетин дагы бир жолу тастыктайт. БУУнун Башкы катчысы чакырган Саммит 2022-жылдын сентябрында Нью-Йоркто өткөн. Билим берүү адам капиталын өнүктүрүүдө чечүүчү ролду ойнойт жана улуттук өнүгүүнүн артыкчылыктарына жана Туруктуу өнүгүү максаттарына жетүүдө прогрессти тездетүүгө жардам берет. Бул болсо секторлор аралык мамилени талап кылат, жана быйылкы Эл аралык билим берүү күнүнүн темасына ылайык – “Билим берүүгө артыкчылыктуу көңүл буруу менен, адамдарга инвестиция салуу”, БУУнун Кыргыз Республикасындагы өлкөлүк командасы мындай ыкманы биргелешип колдоого умтулат.
1 of 4
Пресс-релиз
25 январь 2023
Швейцария Өкмөтү климаттын өзгөрүүсүнө жана табигый кырсыктардын тобокелдигине туруктуулукту жогорулатуу үчүн элет жериндеги эң аялуу жамааттарды колдоо үчүн 9 миллион АКШ доллардан ашык каражат бөлүүдө
Швейцария өкмөтү тарабынан БУУ ДАТПнын Өлкөлүк стратегиялык пландын элет жериндеги аялуу жамаатардын климаттын өзгөрүүсүнө ыңгайлашуу жана табигый кырсык тобокелдигин кыскартууга багытталган компонентине 9 миллиондон ашуун АКШ доллар бөлүүдө. Бул иш-чараны БУУ ДАТП Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлиги менен биргеликте ишке ашырууда.
Иш чаралар Ош, Баткен жана Нарын облустарын камтып, 250 000 эң аялуу үй-бүлөлөргө, ошондой эле жергиликтүү бийлик органдарына жана улуттук деңгээлдеги мекемелерге кургакчылык, суу ташкын, жер көчкү ж.б.у.с. табигый тобокелдиктерди кыскартууга колдоо көрсөтөт. Ошондой эле, бенефициарларга климат боюнча ишенимдүү жана өз убагында жеткен маалымат таратылып, табигый тобокелдикке каршы пландоо боюнча жардам жана инфраструктуралык колдоо көрсөтүлөт.
Климатка байланыштуу коркунучтарды алдын алуу, ошондой эле анын азык-түлүк жана тамактануу коопсуздугуна тийгизген таасирин азайтуу үчүн табигый кырсык тобокелдиктерин башкаруу боюнча иш-чаралар дагы күчөтүлөт. Калктын аялуу катмарына азык-түлүк таратылып жана азык-түлүк коопсуздугун бекемдөөгө камсыздандыруу куралдары демилгеленип жана табигый кырсыктарга каршы даярдыкты жогорулатуу боюнча окутуулар уюштурулат.
Программаны ишке ашыруу кийинки беш жылга каралган.
Швейцария Өкмөтү жөнүндө толук маалымат алуу үчүн Турсунай Чодуровага кайрылыңыз, +996 770 710054, tursunai.chodurova@eda.admin.ch
Дүйнөлүк азык-түлүк программасы жөнүндө толук маалымат алуу үчүн Алмаз Чороевге кайрылыңыз, 0550 577 597, almaz.tchoroev@wfp.org
***
Швейцария өкмөтү Кыргыз Республикасын өнүктүрүүгө жардам көрсөтүүдө. 1994-жылдан бери Швейцария Кыргызстанга техникалык, каржылык жана гуманитардык колдоо иретинде 500 миллионго жакын швейцариялык франк бөлүп берген. Толук маалымат алуу үчүн https://www.eda.admin.ch/bishkek интернет баракчасына кириңиз.
Бизди www.facebook.com/SwissEmbassyKyrgyzstan, www.instagram.com/swissembkyrgyz коомдук медиадан тапсаңыз болот.
БУУнун Дүйнөлүк азык-түлүк программасы өзгөчө кырдаалдарда өмүрлөрдү сактап, чыр-чатактардан, табигый кырсыктардан жана климаттын өзгөрүүсүнөн жабыркаган адамдарга туруктуу келечек курууга жардам берген дүйнөдөгү ири гуманитардык уюм.
Бизди https://www.facebook.com/WorldFoodProgrammeKyrgyzstan/, https://www.instagram.com/wfp_kyrgyzstan коомдук медиадан тапсаңыз болот.
1 of 4
Кайрылуу
03 июль 2024
Башкы катчынын Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министри урматтуу Жээнбек Кулубаев мырза менен биргелешкен жолугушуусундагы сүйлөгөн сөзү
Мен Кыргызстандын Өкмөтүнө жана элине Тянь-Шандын чокуларынын бирине Бириккен Улуттар Уюмунун атын ыйгаргандыгы жана жылуу кабыл алганы үчүн ыраазычылык билдирем.
Бул окуя БУУ үчүн биринчи жолу деп ойлойм. Ушул нерсе биздин ишибиз бизден ар дайым бийиктикке карай умтулуп, биргелешип, кадам артынан кадам жасоону талап кыларын эскертет.
Ушул "БУУнун чокусу" деп аталгандыгы биздин тоолуу жамааттар менен болгон байланышыбызды жана дүйнө жүзү боюнча Тоо күн тартибин жана ушул укмуштуудай болгон, бирок назик экосистемаларды коргоого болгон аракетибизди чагылдырат.
Мен Кыргызстандын тоо маселелерин чечүүдө жетекчилигин жогору баалайм жана Кыргызстан тарабынан демилгелеген Тоолуу аймактарды туруктуу өнүктүрүү боюнча Башкы Ассамблеянын резолюциясын кабыл алууну кубаттайм. Бул тоолуу аймактарды туруктуу өнүктүрүү боюнча беш жылдык иш-аракеттер планын ишке ашырууну баштады.
Мен БУУ иш-аракеттер планын гана эмес, анын ийгилиги үчүн зарыл болгон ишеним фондду да толугу менен колдойт деп ишендиргим келет.
Жакында эле болгон селдин кесепетинен каза болгондордун үй-бүлөлөрүнө терең кайгыруу менен көңүл айтам жана жабыр тарткандардын баарына терең колдоо билдирем.
Урматтуу ЖМК өкүлдөрү,
Кыргызстанга болгон акыркы сапарымдан бери дүйнө олуттуу кыйынчылыктарды башынан өткөрдү: COVID-19 пандемиясы, экономикалык кризис, климаттык өзгөчө кырдаалдар, өсүп жаткан геосаясий тирешүү жана пикир келишпестиктер.
Бул окуялардын фонунда регионалдык кызматташуудагы прогресстер жана Борбордук Азиядагы позитивдүү тенденциялардын болуп жаткандыгы кубандырат.
Мен Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосунда чек араны делимитациялоо боюнча келишимге кол коюлганын кубаттайм, анын аркасында соода мамилелери жана өнөктөштүк мамилелери чыңдалууда. Айрыкча Кыргызстан менен Тажикстандын ортосундагы чечилбеген чек ара маселелери жакын арада диалогду улантуу аркылуу чечилет деп ишенем.
Кыргызстандын уникалдуу географиясы климаттын өзгөрүшүнө каршы күрөшүү боюнча, анын ичинде келерки жылы боло турчу 28-ТКда дагы шашылыш чараларды көрүүнү улантууга бекем негиз берет.
Мен климаттын жаш активисттери менен жолугушууда шыктандым. Мен жаштарга дүйнө жүзү боюнча өзгөрүүлөрдү жасоо үчүн алардын үнү канчалык маанилүү экендигин айттым.
Президент Жапаров менен жолугушууда мен Кыргызстан менен Бириккен Улуттар Уюмунун акыркы отуз жылдагы тыгыз өнөктөштүгүн, ошондой эле Превентивдүү дипломатия боюнча аймактык борборду сиздердин колдооңуздарды кубаттадым.
БУУнун өлкөлүк командасы социалдык кызматтарды көрсөтүүдөн, анын ичинде аялдарга карата зомбулукту жана басмырлоону токтотуудан баштап, жашыл өнүгүүгө, адилеттүү жана отчеттуу институттарды курууга чейинки артыкчылыктарыңызды колдоого толук тартылган.
Кыргызстандын БУУнун Адам укуктары боюнча кеңешиндеги азыркы мүчөлүгү ага бардык адам укуктарын - экономикалык, социалдык, маданий, жарандык жана саясий укуктарды урматтоо боюнча өзгөчө жоопкерчиликти жүктөйт.
Урматтуу Министр кыргыз элинин ДНКсында эркиндик бар экенин айтып бергенинде абдан таасирлендим. Муну кылымдарды карыткан тарых тастыктайт.
Урматтуу Министр мага кыргыз эли эч качан авторитардык бийликти кабыл албай турганын, ошондуктан Өкмөт демократиялык институттарга жана негизги эркиндиктерге терең берилгендигин түшүндүрдү.
Бирок адам укуктарын ишке ашыруунун маанилүү аспектилеринин бири туруктуу өнүгүү максаттарын ишке ашыруу боюнча программа болуп саналат. Ал эми Кыргызстандын Өкмөтүнүн 2030-жылга чейинки стратегиясы менен БУУнун 2030-жылга чейинки стратегиясынын дал келишин эске алуу менен туруктуу өнүктүрүү максаттарын жана 2030-жылга чейинки Күн тартибин ишке ашырууда ийгиликке жетүү үчүн Президент менен Өкмөттүн бекем чечкиндүүлүгү мени абдан шыктандырды.
Урматтуу достор,
Дүйнө жүзү боюнча биз көп тараптуу мамиленин көптөгөн олуттуу чакырыктарын жана өлкөлөрдүн глобалдык чечимдердин айланасында биригүүгө жөндөмсүздүгүн көрүп жатабыз.
Көп тараптуу институттар жана Алкактык программалар өнүгүүдө артта калууда.
БУУнун Коопсуздук Кеңеши да, эл аралык каржы архитектурасы да аларды заманбап дүйнөнүн өкүлү жана Кыргызстан сыяктуу өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдүн заманбап чакырыктарына жана муктаждыктарына көбүрөөк жооп бере тургандай кылып терең реформалоого муктаж.
Быйылкы жылдын сентябрь айына белгиленген Келечектин саммити жаңылануу жана реформа үчүн маанилүү мүмкүнчүлүк жана мында Борбор Азия өлкөлөрү негизги ролду ойношу керек.
Саммиттин жүрүшүндө да жана андан кийин дагы Бириккен Улуттар Уюму Кыргызстан менен тынчтыкты жана коопсуздукту, туруктуу өнүгүүнү жана адам укуктарын колдоо максатында кызматташууну бекемдөөгө умтулат.
Биз бирге тоого чыгышыбыз керек, бирок Кыргызстандын бул жааттагы тажрыйбасы мурдагыдан да маанилүү болот.
Чон рахмат.
Бул окуя БУУ үчүн биринчи жолу деп ойлойм. Ушул нерсе биздин ишибиз бизден ар дайым бийиктикке карай умтулуп, биргелешип, кадам артынан кадам жасоону талап кыларын эскертет.
Ушул "БУУнун чокусу" деп аталгандыгы биздин тоолуу жамааттар менен болгон байланышыбызды жана дүйнө жүзү боюнча Тоо күн тартибин жана ушул укмуштуудай болгон, бирок назик экосистемаларды коргоого болгон аракетибизди чагылдырат.
Мен Кыргызстандын тоо маселелерин чечүүдө жетекчилигин жогору баалайм жана Кыргызстан тарабынан демилгелеген Тоолуу аймактарды туруктуу өнүктүрүү боюнча Башкы Ассамблеянын резолюциясын кабыл алууну кубаттайм. Бул тоолуу аймактарды туруктуу өнүктүрүү боюнча беш жылдык иш-аракеттер планын ишке ашырууну баштады.
Мен БУУ иш-аракеттер планын гана эмес, анын ийгилиги үчүн зарыл болгон ишеним фондду да толугу менен колдойт деп ишендиргим келет.
Жакында эле болгон селдин кесепетинен каза болгондордун үй-бүлөлөрүнө терең кайгыруу менен көңүл айтам жана жабыр тарткандардын баарына терең колдоо билдирем.
Урматтуу ЖМК өкүлдөрү,
Кыргызстанга болгон акыркы сапарымдан бери дүйнө олуттуу кыйынчылыктарды башынан өткөрдү: COVID-19 пандемиясы, экономикалык кризис, климаттык өзгөчө кырдаалдар, өсүп жаткан геосаясий тирешүү жана пикир келишпестиктер.
Бул окуялардын фонунда регионалдык кызматташуудагы прогресстер жана Борбордук Азиядагы позитивдүү тенденциялардын болуп жаткандыгы кубандырат.
Мен Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосунда чек араны делимитациялоо боюнча келишимге кол коюлганын кубаттайм, анын аркасында соода мамилелери жана өнөктөштүк мамилелери чыңдалууда. Айрыкча Кыргызстан менен Тажикстандын ортосундагы чечилбеген чек ара маселелери жакын арада диалогду улантуу аркылуу чечилет деп ишенем.
Кыргызстандын уникалдуу географиясы климаттын өзгөрүшүнө каршы күрөшүү боюнча, анын ичинде келерки жылы боло турчу 28-ТКда дагы шашылыш чараларды көрүүнү улантууга бекем негиз берет.
Мен климаттын жаш активисттери менен жолугушууда шыктандым. Мен жаштарга дүйнө жүзү боюнча өзгөрүүлөрдү жасоо үчүн алардын үнү канчалык маанилүү экендигин айттым.
Президент Жапаров менен жолугушууда мен Кыргызстан менен Бириккен Улуттар Уюмунун акыркы отуз жылдагы тыгыз өнөктөштүгүн, ошондой эле Превентивдүү дипломатия боюнча аймактык борборду сиздердин колдооңуздарды кубаттадым.
БУУнун өлкөлүк командасы социалдык кызматтарды көрсөтүүдөн, анын ичинде аялдарга карата зомбулукту жана басмырлоону токтотуудан баштап, жашыл өнүгүүгө, адилеттүү жана отчеттуу институттарды курууга чейинки артыкчылыктарыңызды колдоого толук тартылган.
Кыргызстандын БУУнун Адам укуктары боюнча кеңешиндеги азыркы мүчөлүгү ага бардык адам укуктарын - экономикалык, социалдык, маданий, жарандык жана саясий укуктарды урматтоо боюнча өзгөчө жоопкерчиликти жүктөйт.
Урматтуу Министр кыргыз элинин ДНКсында эркиндик бар экенин айтып бергенинде абдан таасирлендим. Муну кылымдарды карыткан тарых тастыктайт.
Урматтуу Министр мага кыргыз эли эч качан авторитардык бийликти кабыл албай турганын, ошондуктан Өкмөт демократиялык институттарга жана негизги эркиндиктерге терең берилгендигин түшүндүрдү.
Бирок адам укуктарын ишке ашыруунун маанилүү аспектилеринин бири туруктуу өнүгүү максаттарын ишке ашыруу боюнча программа болуп саналат. Ал эми Кыргызстандын Өкмөтүнүн 2030-жылга чейинки стратегиясы менен БУУнун 2030-жылга чейинки стратегиясынын дал келишин эске алуу менен туруктуу өнүктүрүү максаттарын жана 2030-жылга чейинки Күн тартибин ишке ашырууда ийгиликке жетүү үчүн Президент менен Өкмөттүн бекем чечкиндүүлүгү мени абдан шыктандырды.
Урматтуу достор,
Дүйнө жүзү боюнча биз көп тараптуу мамиленин көптөгөн олуттуу чакырыктарын жана өлкөлөрдүн глобалдык чечимдердин айланасында биригүүгө жөндөмсүздүгүн көрүп жатабыз.
Көп тараптуу институттар жана Алкактык программалар өнүгүүдө артта калууда.
БУУнун Коопсуздук Кеңеши да, эл аралык каржы архитектурасы да аларды заманбап дүйнөнүн өкүлү жана Кыргызстан сыяктуу өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдүн заманбап чакырыктарына жана муктаждыктарына көбүрөөк жооп бере тургандай кылып терең реформалоого муктаж.
Быйылкы жылдын сентябрь айына белгиленген Келечектин саммити жаңылануу жана реформа үчүн маанилүү мүмкүнчүлүк жана мында Борбор Азия өлкөлөрү негизги ролду ойношу керек.
Саммиттин жүрүшүндө да жана андан кийин дагы Бириккен Улуттар Уюму Кыргызстан менен тынчтыкты жана коопсуздукту, туруктуу өнүгүүнү жана адам укуктарын колдоо максатында кызматташууну бекемдөөгө умтулат.
Биз бирге тоого чыгышыбыз керек, бирок Кыргызстандын бул жааттагы тажрыйбасы мурдагыдан да маанилүү болот.
Чон рахмат.
1 of 4
Баяндама
29 август 2024
Ишмердүүлүккө жол тартып өзгөрүүлөргө бел байлаган элеттик айымдар коомдук ынтымакты күчтөндүрүүдө
“Өз айылыбызга күч-кубат берип, өзүбүздү өнүктүрүүнүн чырагы болуп калды биз катышкан окутуу, иш-чаралар. Алар бизге терең таасир калтырып, коомчулуктун лидерлери болууга өбөлгө түздү”, – деп Жалал-Абад облусунун Кашка-Суу айыл өкмөтүнө караштуу Өлөң-Булак айылынын тургуну Күмүшай бөлүштү. Беш баланын апасы 46 жаштагы Күмүшай айым Аксы, Ала-Бука жана Араван райондорунда чек арага жакын аймактарда ишке ашырылган долбоордун өз ара жардам көрсөтүү топторунун окутууларына катышып, тынчтык куруу процессинин негизги катышуучулары жана демилгечилеринин арасына кошулуп келди. Элеттик айымдардын мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү, тынчтык куруу, жаштардын жана аялдардын тынчтык куруудагы өзгөчө ролун белгилеп колдоо максатында уюштурулган бул окутууларында айымдардын жана жаштардын өзүн-өзү камсыздоо жана жеке өсүү-өнүгүү боюнча баа жеткис билим, маалымат берилди. Үйдөгү деле жумушун жасап, ошону менен бирге өзү кызыккан жумушту алып кете алаарына көзү жеткен Күмүшай: “Кайнене - кайната менен турган кичи келинмин. Үйдө кызмат кылып эле жүргөн келин катары бир убакта ишмердүүлүккө жол тартып, окууларга барып баштасам кайненем башында туура эмес карап “Үйгө коноктор келмек, иштер калып кетет” деп каршы чыгып атты”, – деген оюн бөлүшүп кетти. Жашоосундагы өзгөрүүлөргө бел байлаган Күмүшай айым убакытты туура башкаруу чеберчилигин өздөштүрүп, бул умтулуу үйдөгү милдеттерин аткаруу менен бирге өзү кызыккан демилгелерди ишке ашырууга мүмкүнчүлүк берди. Катышкан окутуулардын биринде репродуктивдүү ден соолук боюнча алган билим өзгөчө таасирдүү болуп, анын өспүрүм кызы менен ачык баарлашуусуна өбөлгө түзгөнүн: “Мен бойго жеткен кызым, уулдарыма мамилем өзгөрүп, ушунча жыл өтүп эми ачык сүйлөшө баштадым. Балдарыма биринчи ирээт мен күйөт экенмин”, – деген сөз менен Кумүшай баса белгиледи.Бирок алган маалыматты Күмүшай айым өзүнө катып сактаган эмес. Ал айылындагы мектепте ата-энелер комитетинин жетекчиси катары уул-кыздарды окууга тартуунун жана алардын ден соолугуна кам көрүүнүн маанилүүлүгү тууралуу маалымат менен бөлүшүп турду. Алган билимин үй-бүлөсүнөн тышкары, кошуна кыз-келиндерге да жеткирип турду. Окутуулар Күмүшай айымдын ишкердик рухун дагы жандырды. Кайненесинин колдоосу менен жергиликтүү кыз-келиндерди жумуш менен камсыз кылуу үчүн жолдун боюнан үйүнө жакын сулуулук салонун ачууну сунуштаган.“Ушул ишканабыз жумуш орундарын түзүп гана тим болбостон, аялдардын көз карандысыздык сезимин да арттырды. Айылдын келиндери үйдө балдары менен гана отура бербей, чөнтөктөрүндө бир аз болсо дагы акчасы бар болуп атты. Алардын да кайненелери туура тушунуп, жөлөк-таяк болуп колдоо көрсөтүштү”, – деп Күмүшай айым бөлүштү.Өлөң-Булак айылынын сулуулук салону заманбап чач жасалгаларын жана сулуулук кызматтарын берип баштады. Күмүшай айым салондун айылга алып келген ыңгайлуулугун жана арзандыгын баса белгилеп: “Бизде жылуу - муздак суу чыгат. Элдер да кызыгып келишет, кээде жөн эле көрүп кетишет. Мектеп мугалимдери келип тырмагын жасатып, чачын жуудуруп, жасалгалап турушат. Мурда окуучулар мектептен чыгып, 25 км узак болгон Кербен шаарына чачын тегиздөөгө кетсе, үйдөгүлөрү качан келет деп сарсанаа да болушуп, барганга жол киреси да кетет эле”, – деп түшүндүрдү. Жаңы ишкананын экономикалык пайдасынан тышкары коомдук-социалдык таасири да артты. Айылдын майыптыгы бар үй-бүлө мүчөлөрүнүн чачтарын бекер кыркып, көп балалуу энелерге да жеңилдиктерин сунуп беришет. Күмүшай айым өзүнүн чечкиндүүлүгү, өжөрдүгү, талыкпас эмгеги аркылуу өз жашоосун гана өзгөртпөстөн, ал турган айылдын коомчулугуна да туруктуу оң өзгөрүүлөрдү алып келди. “Аялдарга билим берип, шыктандырып, туура колдоо көрсөтүлүп, мүмкүнчүлүктөр берилсе биз ойлогон бардык нерсеге жете алаарыбызды анык түшүндүм”, – деген сөзүн Күмүшай айымдын баяны далилдейт. Анын көтөргөн демилгеси коомдогу салттуу тоскоолдуктардын алдын алып, экономикалык көз карандысыздыкты бекемдеп, коомдук ынтымакты күчтөндөрүп келет. ***Коңшу мамлекеттердин ортосундагы өнөктөштүктү жана кызматташтыкты чыңдоо максатында ишке ашырылып келген “Кыргызстан менен Өзбекстандын чек ара аймактарында кызматташуу аркылуу биргеликте өнүгүү” долбоору Бириккен Улуттар Уюмунун Калк фондунун (ЮНФПА) жана Бириккен Улуттар Уюмунун Азык-түлүк жана айыл чарба уюму (ФАО) колдоосунда “Эл аралык толеранттуулук үчүн” фонду тарабынан 2,5 жылда ишке ашырылып Бириккен Улуттар Уюмунун Тынчтык куруу фонду тарабынан каржыланып келди.Долбоордун алкагында Кыргызстан менен Өзбекстандын чек ара аймактарынын тургундары арасынан 340 келин-айымдар жана жаштар катышып келген 45 өз ара жардамдашуу тобу түзүлгөн. Топторду түзүүнүн негизги максаты – жамааттардагы аялдарга колдоо көрсөтүү жана аларды экономикалык жактан бекемдөө, коомдогу социалдык-экономикалык жашоону чыңдоо болду. Өз ара жардамдашуу топторунун мүчөлөрүнүн дараметин жогорулатуу максаты менен 36 бизнес долбоор техникалык колдоого алынган.
1 of 5
Баяндама
11 июнь 2024
Жеткиликтүү медициналык жардамдын Кыргызстандын элет жергесиндеги жашоо сапатын өзгөртүүгө кошкон салымы
колдоосу менен “Үй-бүлөнү пландаштыруу кыргыз альянсынын” (ҮПКА) биргелешкен аракеттери гендердик зомбулукту жоюу жана репродуктивдүү ден соолукту сактоо (РДС) биринчи ирээттеги муктаждыктарына тез арада жооп берүү максаттарын көздөгөн. Жетүүгө кыйын болгон калкты камтуу: мобилдик клиникаларды жайылтууЮНФПА менен ҮПКА Улуу Британия Өкмөтүнүн колдоосу менен Баткендеги чек ара жаңжалынан жапа чеккен аялдарга жана кыздарга медициналык кызмат көрсөтүү демилгесин көтөргөн. Бир нече айдын ичинде ЮНФПА бул аймактарга мобилдик клиникаларды, медицина кызматкерлери менен психологдордун тобун жиберип, негизги медициналык кызматтарга жете албаган 4500дөн ашуун аял-кыздарга кызмат көрсөтүлдү. Мобилдик клиникалардын курамына гинеколог, маммолог жана терапевттер кирип, алардын кеңешине таянып, аялдар психолог жана башка тармактагы адистерге жөнөтмө алышкан. Туруктуу таасир жана Өкмөттүн милдеттенмесиМобилдик клиникалардын ийгилиги алардын кызматтарына туруктуу суроо-талапты жаратты. Тийген жардамына баа берип, Баткен районунун башкаруу органдары Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлиги жана Жогорку Кеңештин депутаттары аркылуу чек ара аймактарындагы калк арасына мобилдик клиникаларын жиберүү демилгесин көтөрдү. Бул демилге каржылык жана социалдык чыңалууну басаңдатууга жардам берип, Кыргызстан Өкмөтү эч кимди артта калтырбай камсыз кылууга умтулганын көрсөттү. Курч кырдаалдан чыгуу боюнча чаралар 2023-жылдын декабрь айында Баткен облусунун администрациясынын демилгеси менен чек арага чектеш Андарак айылында бир жылдын ичинде жарымы көз жумган 20-43 курак жашындагы 10 аял өз жанын кыюу аракеттерине (https://rus.azattyk.org/a/32743308.html) жооп катары ЮНФПА бир катар комплекстүү иш-чараларды ишке ашырган. Ушул абалдын негизги себептеринин бири үй-бүлөлүк зомбулук деп аталган. Ошондон улам үч күндүн ичинде (29-февралдан 2-мартка чейин) мобилдик клиниканын дарыгерлер жана психологдор тобу 184 аял жана өспүрүм кызга жардам көрсөтө алышты. Аялдар жана кыздар УЗИден, терапевт, маммолог, онколог, акушер-гинеколог жана психологдун консультацияларынан өтүштү. Консультацияларга кошумча катары, адистер Андарак айылындагы жогорку класстарынын окуучуларына «Үй-бүлөдөгү зордук-зомбулуктун жана эрте никеге туруунун алдын алуу» деген темада маалымат сессиясын өткөрүштү. Элеттен чыккан добуш Бул демилгенин таасири терең жана масштабдуу болуп, Баткен облусунун көптөгөн аялдардын жана өспүрүм кыздардын жашоосун оң жактан козгоду. Айыл тургундары мобилдик клиникалардын жеткиликтүү жана өз убагында көрсөтүлгөн камкордугуна ыраазычылыгын билдиришти. Ак-Турпак айылынын тургуну айылга мобилдик клиника жеткен биринчи күнү оюн бөлүшүп кетти: “Дарыгерлерге, өзгөчө гинекологко ыраазычылыгымды билдирем, анткени ар бир айымга мээримдүү мамиле көрсөтүп, тажрыйбалуу кеңештерин беришти”Анын сыңарындай, Боз-Адыр айылынын тургуну Асел Мамытова мобилдик клиниканын тейлөөсүнүн ыңгайлуулугун жана сапатын баса белгиледи: "Боз-Адырга келгениңиздерге ыракмат! Борбор калаага чейинки алыскы сапарга аттанып, текшерүүдөн өтүүнүн кереги жок болуп калды. Мобилдик клиника бизге такай келип турса чындап жакшы болмок!”Маанилүү медициналык кызматтарды көрсөтүү менен бирге, бул демилге коомчулук арасында кам көрүү жана колдоо сезимин жаратты."Мурда биздин жердештер борбор калаага барып медициналык консультация алышчу. Бирок көбүнесе аялдар көп жылдан бери медициналык кызмат ала албай келишкен, анткени алыс жакка жеткен күнү дагы, медициникалык кызматтын акысы бизге оорчулук жаратчу", - деп айыл тургундарынын бири баса кетти. Элеттик аялдар менен өспүрүм кыздардын келечегине көз караш Бул демилгеге болгон коомчулуктун суроо-талабы Кыргызстандын элет жериндеги ар бир аялдын жана өспүрүм кыздын чын ден соолугуна жана кенен келечегине салым кошот деген ойдобуз.Бул ыкма гендердик зомбулукту жоюу жана репродуктивдүү ден соолукка байланыштуу чукул муктаждыктарга чара көрүү үчүн бирдиктүү аракеттердин дараметин көрсөтөт.Улуу Британиянын Өкмөтүнүн колдоосу менен ЮНФПА жана ҮПКАнын биргелешкен демилгеси өз убагында жан дили менен колдоо көрсөтүү аркылуу эч кимди артта калтырбай олуттуу натыйжаларды берди. Даярдаган: Гүлайым ШигайбаеваСүрөттөр: ҮПКА
1 of 5
Баяндама
03 июнь 2024
Квалификациялуу жана өз убагында көрсөтүлгөн акушердик жардам эненин жана ымыркайдын чың ден соолугунун өбөлгөсү
заара азайып эс жоготуу белгилерине учураганда кош бойлуу аялдар эмнеге дароо медициналык жардамга кайрылуусу маанилүү? “Кош бойлуу аялдын кан басымы көтөрүлүп, буттары шишип кеткенде акушерка жардам көрсөтүүдө негизги ролду ойнойт. Алар кан басымын өлчөп, бейтапты тыкыр көзөмөлдөп, преэклампсияга өбөлгө болгон баш оору бүдөмүк көрүү сыяктуу көрүнүштөргө баа бере алат”, - деп Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги жана Бириккен Улуттар Уюмунун Калк фонду (ЮНФПА) тарабынан ишке ашырылып жаткан БУУнун Түштүк-Түштүк Кызматташтыгы долбоорунун алкагында орто жана үчүнчү деңгээлдеги беш төрөт уюмунун акушерлерине окутуу жүргүзгөн эл аралык тренер Алексей Климашкин белгилей кетти. Бул долбоор төрөт үйлөрүндө акушердик көзөмөлдүн жооп берүү системасын жана телеконсультацияларды колдонуу менен сапаттуу медициналык кызматтарга жетүү аркылуу энелердин алдын ала турган ооруларын кыскартууга багытталган. Преэклампсия кош бойлуу аялдардын 5-8% жабыркайт жана дүйнө жүзү боюнча жыл сайын 76 000 эненин жана 500 000 ымыркайдын өлүмүнө себепкер болуп, кош бойлуулукка байланыштуу өлүмдөрдүн негизги себептеринин бири болуп саналат. Эксперт Климашкин белгилегендей, жогоруда белгиленген кооптуу белгилер байкалган учурда акушеркалар дарыгер менен кеңешип, андан аркы дарылоо планын иштеп чыгышат: «Акушеркалар кош бойлуу аялдардын кан басымын төмөндөтүүгө жардам берип, шишик жана баш оорусун азайтууга жардам берип, ден соолукту чыңдоо боюнча кошумча сунуштарды беришет. Бул чаранын баары эне жана бала үчүн коркунучтарды азайтуу, кош бойлуулуктун жана төрөттүн коопсуз болушун камсыздоого багытталган”. Кыргызстанда болгону 2196 акушерка бар, алардын 90%ы төрөт үйлөрүндө репродуктивдүү жана эне ден соолугун коргоо кызматтарын көрсөтүп штеп келишет. Төрөт үйүнө келген кош бойлуу аялдарды биринчилерден болуп акушеркалар тосуп алышат. Ошондуктан алардын оор преэклампсия абалына туура баа берип диагноз коюу жана мультидисциплинардык команданын бир бөлүгү катары өз убагында жардам көрсөтүүсү маанилүү.Ошол себептен репродуктивдүү жана эненин саламаттыгын сактоо боюнча сапаттуу медициналык кызмат көрсөтүү максатында беш пилоттук медициналык уюмдун, тактап айтканда Ош облустар аралык бириккен клиникалык ооруканасында, Жалал-Абад, Ысык-Көл жана Чүй облустук бириккен ооруканаларында жана Эне жана баланы коргоо улуттук борборунун Перинаталдык борборунда акушер-гинекологдор долбоордун алкагында үч күндүк окутууда билимин жана көндүмдөрүн жогорулатышты. Тренингдин катышуучуларынын бири Жалал-Абад облустук клиникалык ооруканасынын төрөт үйүнүн акушеркасы Элнура Кубанычбекова белгилегендей, акушеркаларга тийиштүү компетенцияларды үйрөнүп көзөмөлдөө - биринчи кезекте акушерлердин ишинин сапатын жогорулатуу, бейтаптарды тейлөөнү жакшыртуу жана медициналык кызматкерлеринин укуктарын коргоо болуп саналат. Билим берүү семинарларына, тренингдерге жана конференцияларга үзгүлтүксүз катышуу акушердик чөйрөсүндөгү акыркы жетишкендиктерден жана техникалардан кабардар болууга жардам бергенин: “Кыргызстандын акушерлери профессионалдык өсүүгө жана өнүгүүгө умтулушат жана заманбап илимий изилдөөлөрдү изилдөө каалоосун сактап калуу маанилүү. Ал эми далилдүү медицинаны практикага киргизүү көрсөтүлгөн жардамдын сапатын жогорулатат. Ошондо акушерлердин эмгеги бейтаптардын ыраазычылыгы, кесиптештеринин урматы менен сыйланат”, - деп Алексей Климашкин оюн айта кетти. Тренинг аркылуу акушердик, неонатология, коомдук ден соолук жана этика, улуттук акушердик компетенциялар боюнча билимин жана көндүмдөрүн акушерлер өркүндөтө алышты, бул билим аялдарга жана ымыркайларга сапаттуу, маданиятка ылайыктуу саламаттыкты сактоонун негизин түзөт. Ошол сыяктуу эле, төрөттөн кийин кан кетүүнүн алдын алуу, преэклампсия жана эклампсияны башкаруу боюнча симуляциялык сабактар өткөрүлдү. Белгилей кетсек, эл аралык эксперт окуткан акушерлер тренингдин экинчи жана үчүнчү күндөрүн өздөрү өткөрүшкөн. Бул эми долбоорго катышкан ар бир төрөт уюмунда төрөттөн кийинки кан жоготуунун алдын алуу, ооруканага жаткыруудан мурун преэклампсия менен эклампсияны башкаруу боюнча үзгүлтүксүз иш ордунда тренингдерди өткөрүү үчүн даярдалган инструктор (жалпысынан беш) бар экенин билдирет. Окутуунун соңунда эл аралык эксперт Климашкин өзүндө оң таасир калтырган иш тууралуу оюн бөлүшө кетти: “Кыргызстандын акушерлери – күн сайын талыкпай эмгектенип, чектелген ресурс шартында иштөөгө даярдыгын көрсөткөн, бейтаптарга кам көргөн чыныгы кесипкөй адистер. Жогорку деңгээлдеги боорукердиги, өзгөчө кырдаалдарда тез чечим кабыл алуу, кош бойлуу жана төрөт аткан аялдар үчүн ыңгайлуу жана колдоочу чөйрөнү түзүү жөндөмдүүлүгү - алардын күчтүү жактары болуп эсептелинет”. Даярдаган: Гүлайым Шигайбаева<shigaibaeva@unfpa.org>
1 of 5
Баяндама
07 май 2024
Мээрим Суранбай кызы: «Толготуп аткан ар бир аялды өз эжемдей көрөм, себеби ал аман-эсен көз жарып ымыркайын кучагына алгысы келет»
төрөттөгү бардык аялдарга жылуу мамиле кылсаң ыраазы болушат, ошондо гана ишеним сезими пайда болот. Жылуу сөздөн тышкары, мен аларга чай-суу алып келип, биздин төрөт бөлүмүндөгү ар бир аял өзүн үйдөгүдөй, коопсуз сезишине кам көрөм». Мээрим Суранбай кызы бала кезинде англис тилине абдан кызыгып, бирок 9-классты аяктаганда программист эжесинин кеңеши менен медициналык колледжге тапшырган. Алгачкы жылдары ал эжеси Мээримдин практикалык халатын өзү жууп, үтүктөп жүрдү.Экинчи курстан кийин Мээрим Ош облустук клиникалык ооруканасынан практикасын өтүп, медицинага болгон сүйүүсү күчөгөн: «Мен туура тандоо кылганымды дал ушул жерден түшүндүм жана ошол күндөн тарта бүт көңүлүм медицина жакка бурулду. Азыркыга чейин эжемдин кеңешине ыраазы болуп келем, анткени бул кесиптин артынан мен чыныгы досторумду таап, санаалаш - пикирлеш адистердин тобуна кошулдум. Алдыбызга кандай гана тапшырма коюлбасын, биз аны сөзсүз аткарабыз. Ал эми чет тилин билгендиктен мен жумушта программалык камсыздоону үйрөнүүдө жана компьютерди колдонууда эч кандай кыйынчылык көргөн жокмун». Бардык төрөт үйлөрүндөгүдөй эле Мээрим толготуп жаткан аялдардын баяндамасын кагаз бетине кол менен толтурууга үлгүрүш үчүн нөөмөт аяктагандан кийин да жумушта калып калчу. Ал эми азыркы учурда кабыл алуу, диагностика, дарылоо жана пациенттин байкоосун камтыган бейтаптын электрондук картасын колдонуу менен аначы Мээрим жана Кыргызстан бою анын бардык кесиптештери эне жана ымыркайдын ден соолугун сапаттуу башкарууну камсыз кылуу үчүн медициналык документациясын санариптик түрдө жүргүзүп жакшырта алышат.«Биз алгач акушердик жазууларыбызды жана байкоолорубузду санариптик формага өткөрө баштаганда кичине кыйналгандай болдук, бирок азыр компьютерден, планшеттен, жада калса телефонубуздан формалардын баарын толтуруп койгонго мүмкүнчүлүгүбүз бар. Мурда кесиптердин ортосунда айкын ажырык бар болсо, азыркы учурда дарыгерлер да кандайдыр бир мааниде IT адистери болуп калышкан! Мен ушул учурдун талабын жакшы түшүнүп колдоп келем, анткени биздин ишибизге пайдасы тийип, кесиптештеримдин санариптик сабаттуулугун жогорулатат». Мээримдин айтымында, төрөт бөлүмүнүн кабыл алуу бөлүмүндө толготуп аткан аялдын ПИН-кодун гана киргизип, анын электрондук картасынан буга чейин кайсы дарыгерлерге кайрылганы, кантип дарыланганы чагылдырылат. Башка сөз менен айтканда, бир карап туруп, төрөт үйүнүн бейтабынын ден соолугуна тиешелүү жалпы түшүнүк алса болот, бул болсо кабыл алуу бөлүмүнүн ишин бир кыйла жеңилдетчүдөй. «Биз кагаз толтурууга коротуп жүргөн убактыбызды толгоо тартып жаткан аялдар менен көбүрөөк убакыт өткөрүүгө жумшайбыз. Ал аялдарга кандай мамиле көрүү керек? Алар биздин колдообузга муктаж. Толготуп аткан аялда коркуу сезими болот, алар жалгыз калгысы келбейт. Ал эми мен алардын жанында жүрсөм, алардын көңүлү да тынч болот - мындай шартта төрөтү да жеңил өтөт. Мен ар бир толготуп аткан аялды өз эжем, өз сиңдимдей көрөм, анткени ал тогуз ай бою курсагында жаткан алдейин төрөп алып, аман-эсен кучагына алгысы келет! Ушундай жагдайда ал аял мага толугу менен ишенгенин сезем», - деп аначы Мээрим жеке байкоосу менен бөлүшөт. Санариптештирүү төрөт үйлөрүндөгү ишти бир топ жеңилдетет, бирок Мээрим үчүн эң чоң баалуулук – бул кесиптештеринин бири-бирине болгон сый-урматы жана колдоосу: “Биз эч качан жардам суроодон тартынбайбыз – мен жаш кесиптештериме жардам берсем, менден улуу аначылар да өздөрүнүн баалуу тажрыйбасы менен бөлүшүп турушат. Убакыттын өтүшү менен роботтор көптөгөн адистиктин функциясын колго алып алаарын билип турам, бирок он роботтун биргелешип кылган ишин бир эле аначынын болгон мээрими жана камкордугу менен салыштырганга болбойт». Мээрим жана анын кесиптештерине жеке клиникалардан жумуш сунушу көп түшүп турчу, бирок алар макул болбой, Ош облустук клиникалык ооруканасында иштеп кала беришет: «Биз жеке уюмдардан көбүрөөк маяна, белгилүү жана так иш сааты менен камсыз болоорубузду билебиз. Бирок ушул иштин артынан мен калыптандым, Мээримди азыркы Мээримге жеткирген да ушул жер. Кесиптештеримдин жана бейтаптарымдын мага болгон ишеними, өз ишиме болгон таазимим мага жөлөк - таяк болуп турат, ушуну патриотизм деп атасак жаңылбайбызбы? Ал эми жолдошум менен шаарга чыгып калсак эле, келин-эжелер мага кайрылып, чын жүрөктөн алик алышып: “Эсиңиздеби, ушул баламды сиз төрөтпөдүңүз беле?” деп калышат». Жолдошу да мындайда кубанып калат, анткени ал Мээримдин чын дили, жоопкерчилиги менен иштеп келгенин билип ар дайым колдоп келет: «Биз үйдө үч балабызга ата-эне болуп келсек, төрөт үйүндө болсо күн сайын Кыргызстаныбыздын жаңы жарандарынын экинчи апасы болуп жүргөнүмдү жакшы түшүнөт». *** Мээрим Суранбай кызы башка аначы-гинекологдор, аначылар, неонатологдор жана неонаталдык медайымдары менен кошо бейтаптын санариптик медициналык картасын, анын ичинде акушердик, неонаталдык бөлүктөрүн толтуруунун, колдонуунун техникалык жана клиникалык аспектилери боюнча билимин жана көндүмдөрүн жогорулатууга багытталган окуутууга катышты. 2024-жылдын апрель жана май айларында бул окутуу Ош облустар аралык бириккен клиникалык ооруканасында, Жалал-Абад бириккен клиникалык ооруканасында, Ысык-Көл жана Чүй облустук бириккен ооруканаларында жана Эне жана баланы коргоо улуттук борборунун Перинаталдык борборунда жүрүп жатат. Бейтаптын электрондук картасына тиешелүү окутуу жана ишке ашыруу процесстери төрөт үйлөрүндө акушердик көзөмөлдүн жооп берүү системасын жана телеконсультацияны колдонуу менен медициналык кызмат көрсөтүүлөрдүн сапаты аркылуу энелердин алдын алына турган ооруларын төмөндөтүүсүнө багытталган БУУнун Түштүк-Түштүк Кызматташтыгы долбоорунун алкагында ишке ашырылууда. Долбоор Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлиги жана Бириккен Улуттар Уюмунун Калк фонду тарабынан колдоого алынып, ишке ашырылууда. Даярдаган: Гүлайым Шигайбаева<shigaibaeva@unfpa.org>
1 of 5
Баяндама
29 март 2024
Качкын, ДАФИ программасынын стипендиянты жана келечектеги тынчтык куруучу
Алина* Ооганстандагы кеңири таралган зордук-зомбулуктан, коопсуздуктан жана адам укуктарынын бузулушунан качып, апасы, атасы жана бир тууган иниси менен Кыргыз Республикасына келгенде төрт гана жашта болчу.Өтө жаш болгондуктан, анын ошол убактагы эскерүүлөрү аз.“Туулган шаарымдан эч нерсе эсимде жок», — дейт Алина. «Бирок менин эсимде, биз бул жакка жаңы келгенде апам дайыма ыйлачу».Кыргыз Республикасы тарабынан качкындар катары таанылган Алинанын үй-бүлөсүнө өлкөдө калууга жана айрым укуктарга жана кызматтарга, анын ичинде билим алууга мүмкүндүк берүүчү, жыл сайын узартылчу убактылуу уруксаттар берилген. Ошентип, 7 жашында Алина 1-класста окуп баштаган.Жаш качкын катары Алина кыргыз же орус тилдерин билчү эмес. Ал бул тилдерди окуй да, жаза да алган эмес жана классындагы башка балдарга жетиш үчүн аракет кылган.
Ошол жай мезгилинде ал жаштыгына карабай ишти жакшыртууга чечкиндүү болгон.“Жай мезгилинде атам мага окууну жана жазганды жакшыртканга абдан жардам берди”,— дейт Алина. “Атам иштеген кошуна дагы мага жардам берип жатты. Мага бир досумдун чоң энеси жардам берип жатты. Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын».4-класска жеткенде Алина өз классынын алдыңкыларынын бири болчу.«Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын.»Чоң максат коюуКыргыз Республикасында качкын балдар мамлекеттик башталгыч жана орто мектептерге бара алышат, ал эми жогорку билим берүү айырмаланат. Качкындар мамлекеттик стипендиялар үчүн жарандар менен атаандаша албайт, качкындардын университетке баруунун жалгыз мүмкүнчүлүгү катары алар окууга өздөрү төлөсө эсептелет. Көптөгөн качкын үй-бүлөлөр сыяктуу эле, бул Алинанын үй-бүлөсү үчүн мүмкүн эмес болчу.“Бир досум мага университетке кирүү экзаменин тапшыруу үчүн аны менен барууну сунуштады”, — дейт Алина. “Мен экзаменден өттүм, бирок ал өтпөй калды, бул коркунучтуу болду! – жана ал жакта окуунун жолун табууга кызыктым, анткени төлөмдөр чындап эле жогору болчу.Кыргыз Республикасындагы БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан координацияланган социалдык, колдоо жана өнүктүрүү тармагынын бир түрү болгон Качкын жаштар тобунун мүчөсү катары Алина, Альберт Эйнштейн атындагы Германиянын Качкындар Академиялык Демилгесинин ДАФИ стипендиялык программасы жөнүндө маалымат алган. Бул сессияларды эстеп, Алина программа менен байланышты.«Менин ата-энем биринчи курстун акысын төлөө үчүн насыя алып, мен экинчи (экинчи) курста ДАФИ стипендиясын алдым», — дейт ал сыймыктануу менен.Ички дүйнөнү карооЖыл сайын дүйнөнүн булуң-бурчунан студенттер Кыргыз Республикасына билим алуу үчүн келишет. Көптөгөн ар түрдүү өлкөлөрдөн келген көптөгөн жаңы адамдар менен мамилелешүү Алинаны ички дүйнөсүн кароого аргасыз кылды.“Студенттер мени абдан кызыктырды”, — дейт Алина. “Бул ар түрдүү коомчулук менин көзүмдү ачты, бирок менде иденттүүлүк кризиси болду. Мен жергиликтүү белем же ооган белем? Мен ортодо болчумун. Жергиликтүү жана ооган студенттеринин арасында досторум бар болчу. Мен өзүмдү ооган деп тааныштырсам, алар мени менен сүйлөшпөй калабы деген коркуу болгон.»Университеттеги сабактарынан шыктанган Алина мунун баары эмнени билдирерине ой жүгүрткөн.“Бизде критикалык ой жүгүртүүбүздү өнүктүрүүгө багытталган философия сабактары бар болчу. Мен көп нерселерден, жашоо стилимден, досторумдун тобунан, үй-бүлөм менен болгон мамилемден шек санадым”.Университеттин үчүнчү курсунда Алина өзүн ыңгайлуу сезип калды. “Мен Ооганстанда төрөлгөнүмдү жана өзүмдүн маданиятымды, элимди, каада-салттарымды эч качан унутпашымды түшүндүм, бирок ошол эле учурда мен башка өлкөдө, экинчи мекенимде жашайм, бул жерде үй-бүлөм жана досторум бар», — дейт ал. “Ооганстанда төрөлүп, Кыргызстанда чоңойгонума абдан кубандым жана ушундай жол менен жашоого көп кырдуу көз карашым бар”.Акыл-эси тунук, жүрөгү жеңил болгон Алина окуусун бүтүрүүнү, ошондой эле коомчулукка кызмат кылууну, Бишкек шаарын тазалоо, дарактарды отургузуу жана балдар үйлөрүнө кийимдерди чогултуу боюнча ыктыярдуу демилгелерге катышууга милдеттенме алды.ДАФИ стипендиялык программасынын жардамы менен 2018-жылы Алина Бизнести башкаруу боюнча искусство бакалавры даражасын артыкчылык диплому менен бүтүрүп, жумушка орношо баштады. Ал азыр зордук-зомбулукту азайтууга жана тынчтыкты орнотууга багытталган Швейцариялык фонд менен иштейт.Адамдарды бириктирүү“Мени бул кызматка кызыктым, анткени алар коомдогу, өкмөттөр менен адамдардын ортосундагы чыр-чатактарды жөнгө салууда иштешет. Алар ошондой эле адамдарды бириктирүү үчүн коомдук биримдиктин үстүндө иштешет ”, — дейт Алина. “Ошол эле учурда Ооганстанда тынымсыз чыр-чатактар болуп турат. Мен уюмдардын бул маселелер боюнча кандай иштээри жана адамдарды бириктирүү тажрыйбасын алгым келет”.Учурда Кыргыз Республикасы качкындарга жана жарандыгы жок адамдарга машина окуй турган жол жүрүү документтерин бербейт, демек алар чет өлкөгө чыга албайт. БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан берилген сунуштардан кийин, 2023-жылдын 2-майында күчүнө кирген, өзгөртүүлөр киргизилген “Качкындар жөнүндө” мыйзам качкындарга жол жүрүү документтерин берүү жол-жоболорун киргизүүнү камтыйт.Алина сыяктуу кызыккан жана чечкиндүү жаштар үчүн бул абдан кызыктуу жаңылык. “Менин эң чоң кыялым – дүйнөнү кыдыруу. Мен сыртка чыгып, башка адамдар кандай жашап жатканын, көйгөйлөрүн кантип чечип жатканын, кандай көйгөйлөргө туш болуп жатканын көргүм келет”.«Бир күнү, эгер менде мүмкүнчүлүк болсо, мен өз өлкөмө кандайдыр бир салым кошуп, өз элиме жардам бере алам». * Өздүгүн коргоо үчүн аты өзгөртүлдү
Ошол жай мезгилинде ал жаштыгына карабай ишти жакшыртууга чечкиндүү болгон.“Жай мезгилинде атам мага окууну жана жазганды жакшыртканга абдан жардам берди”,— дейт Алина. “Атам иштеген кошуна дагы мага жардам берип жатты. Мага бир досумдун чоң энеси жардам берип жатты. Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын».4-класска жеткенде Алина өз классынын алдыңкыларынын бири болчу.«Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын.»Чоң максат коюуКыргыз Республикасында качкын балдар мамлекеттик башталгыч жана орто мектептерге бара алышат, ал эми жогорку билим берүү айырмаланат. Качкындар мамлекеттик стипендиялар үчүн жарандар менен атаандаша албайт, качкындардын университетке баруунун жалгыз мүмкүнчүлүгү катары алар окууга өздөрү төлөсө эсептелет. Көптөгөн качкын үй-бүлөлөр сыяктуу эле, бул Алинанын үй-бүлөсү үчүн мүмкүн эмес болчу.“Бир досум мага университетке кирүү экзаменин тапшыруу үчүн аны менен барууну сунуштады”, — дейт Алина. “Мен экзаменден өттүм, бирок ал өтпөй калды, бул коркунучтуу болду! – жана ал жакта окуунун жолун табууга кызыктым, анткени төлөмдөр чындап эле жогору болчу.Кыргыз Республикасындагы БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан координацияланган социалдык, колдоо жана өнүктүрүү тармагынын бир түрү болгон Качкын жаштар тобунун мүчөсү катары Алина, Альберт Эйнштейн атындагы Германиянын Качкындар Академиялык Демилгесинин ДАФИ стипендиялык программасы жөнүндө маалымат алган. Бул сессияларды эстеп, Алина программа менен байланышты.«Менин ата-энем биринчи курстун акысын төлөө үчүн насыя алып, мен экинчи (экинчи) курста ДАФИ стипендиясын алдым», — дейт ал сыймыктануу менен.Ички дүйнөнү карооЖыл сайын дүйнөнүн булуң-бурчунан студенттер Кыргыз Республикасына билим алуу үчүн келишет. Көптөгөн ар түрдүү өлкөлөрдөн келген көптөгөн жаңы адамдар менен мамилелешүү Алинаны ички дүйнөсүн кароого аргасыз кылды.“Студенттер мени абдан кызыктырды”, — дейт Алина. “Бул ар түрдүү коомчулук менин көзүмдү ачты, бирок менде иденттүүлүк кризиси болду. Мен жергиликтүү белем же ооган белем? Мен ортодо болчумун. Жергиликтүү жана ооган студенттеринин арасында досторум бар болчу. Мен өзүмдү ооган деп тааныштырсам, алар мени менен сүйлөшпөй калабы деген коркуу болгон.»Университеттеги сабактарынан шыктанган Алина мунун баары эмнени билдирерине ой жүгүрткөн.“Бизде критикалык ой жүгүртүүбүздү өнүктүрүүгө багытталган философия сабактары бар болчу. Мен көп нерселерден, жашоо стилимден, досторумдун тобунан, үй-бүлөм менен болгон мамилемден шек санадым”.Университеттин үчүнчү курсунда Алина өзүн ыңгайлуу сезип калды. “Мен Ооганстанда төрөлгөнүмдү жана өзүмдүн маданиятымды, элимди, каада-салттарымды эч качан унутпашымды түшүндүм, бирок ошол эле учурда мен башка өлкөдө, экинчи мекенимде жашайм, бул жерде үй-бүлөм жана досторум бар», — дейт ал. “Ооганстанда төрөлүп, Кыргызстанда чоңойгонума абдан кубандым жана ушундай жол менен жашоого көп кырдуу көз карашым бар”.Акыл-эси тунук, жүрөгү жеңил болгон Алина окуусун бүтүрүүнү, ошондой эле коомчулукка кызмат кылууну, Бишкек шаарын тазалоо, дарактарды отургузуу жана балдар үйлөрүнө кийимдерди чогултуу боюнча ыктыярдуу демилгелерге катышууга милдеттенме алды.ДАФИ стипендиялык программасынын жардамы менен 2018-жылы Алина Бизнести башкаруу боюнча искусство бакалавры даражасын артыкчылык диплому менен бүтүрүп, жумушка орношо баштады. Ал азыр зордук-зомбулукту азайтууга жана тынчтыкты орнотууга багытталган Швейцариялык фонд менен иштейт.Адамдарды бириктирүү“Мени бул кызматка кызыктым, анткени алар коомдогу, өкмөттөр менен адамдардын ортосундагы чыр-чатактарды жөнгө салууда иштешет. Алар ошондой эле адамдарды бириктирүү үчүн коомдук биримдиктин үстүндө иштешет ”, — дейт Алина. “Ошол эле учурда Ооганстанда тынымсыз чыр-чатактар болуп турат. Мен уюмдардын бул маселелер боюнча кандай иштээри жана адамдарды бириктирүү тажрыйбасын алгым келет”.Учурда Кыргыз Республикасы качкындарга жана жарандыгы жок адамдарга машина окуй турган жол жүрүү документтерин бербейт, демек алар чет өлкөгө чыга албайт. БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан берилген сунуштардан кийин, 2023-жылдын 2-майында күчүнө кирген, өзгөртүүлөр киргизилген “Качкындар жөнүндө” мыйзам качкындарга жол жүрүү документтерин берүү жол-жоболорун киргизүүнү камтыйт.Алина сыяктуу кызыккан жана чечкиндүү жаштар үчүн бул абдан кызыктуу жаңылык. “Менин эң чоң кыялым – дүйнөнү кыдыруу. Мен сыртка чыгып, башка адамдар кандай жашап жатканын, көйгөйлөрүн кантип чечип жатканын, кандай көйгөйлөргө туш болуп жатканын көргүм келет”.«Бир күнү, эгер менде мүмкүнчүлүк болсо, мен өз өлкөмө кандайдыр бир салым кошуп, өз элиме жардам бере алам». * Өздүгүн коргоо үчүн аты өзгөртүлдү
1 of 5
Пресс-релиз
03 сентябрь 2024
Глобалдык Экологиялык Фонддун (ГЭФ) Чакан Гранттар Программасынын Улуттук Координациялык Комитетине мүчөлүккө талапкерлердин сынагы
ЖАЛПЫ МААЛЫМАТ1992-жылы Рио-де-Жанейро шаарында өткөн БУУнун айлана-чөйрө жана туруктуу өнүгүү боюнча “Жер Саммити” конференциясы өткөрүлгөн жылы негизделген ГЭФтин Чакан Гранттар Программасы (ГЭФ ЧГП) “глобалдык деңгээлде ойлон, жергиликтүү деңгээлде аракеттен” принциби боюнча туруктуу өнүгүүнүн маңызын чагылдырат. Айлана-чөйрөнү сактоого жана калыбына келтирүүгө, ошол эле учурда калктын жашоо деңгээлин жана сапатын жогорулатууга багытталган долбоорлорго финансылык жана техникалык колдоо көрсөтүү аркылуу, ГЭФ ЧГПсы өзүнүн ишмердүүлүгүндө жергиликтүү калк айлана-чөйрөгө зыян келтирбестен, өз муктаждыктарын канааттандыра ала тургандыгын ачык көрсөтүп турат. ГЭФ ЧГП - бул ГЭФ өнөктөштөрүнүн атынан БУУӨП тарабынан ишке ашырылып жаткан ГЭФтин глобалдуу долбоору. Программа жергиликтүү жамааттар, анын ичинде бейөкмөт уюмдар, коомчулуктар жана башка коомдук уюмдар тарабынан түздөн-түз ишке ашырылган чакан долбоорлорго 50 миң АКШ долларына чейин гранттык колдоо көрсөтөт. Бул долбоорлор биологиялык ар түрдүүлүктү сактоо, климаттын өзгөрүшү, жердин деградациясын алдын алуу жана токойлорду туруктуу башкаруу, эл аралык суулардын сапатын коргоо, химиялык жана тиричилик калдыктарын башкаруу сыяктуу тематикалык приоритеттерге багытталган.ГЭФ ЧГП өлкөнүн муктаждыктарына негизделген децентралдаштырылган ыкманы колдонот. Ар бир катышуучу өлкөдө Программа БУУӨПтүн административдик колдоосу менен Улуттук координатор (УК) жана Улуттук координациялык комитет (УКК) тарабынан ишке ашырылат. УКК коомдук уюмдардын өкүлдөрү көпчүлүктү түзгөн шартта, мүчөлөрү ыктыярдуу негизде иштеген жана бейөкмөт уюмдардын, академиялык жана илимий мекемелердин, башка коомдук уюмдардын, ошондой эле БУУӨПтүн жана мамлекеттик мекемелердин өкүлдөрүнөн турган мүчөлөрдөн турат. УКК өлкөдөгү Программанын жалпы жана стратегиялык багыттарын аныктайт, ошондой эле Программанын туруктуулугун камсыз кылуу боюнча стратегияларды иштеп чыгууга жана ишке ашырууга катышат.8-Операциялык Фазанын башталышына байланыштуу, Кыргызстандагы ГЭФ ЧГП Программасы жергиликтүү жана улуттук деңгээлде айлана-чөйрөнү коргоо жана калыбына келтирүү жаатында кеңири билимге жана тажрыйбага ээ, Программанын идеяларына бекем ишенген жана калыс адамдарды Улуттук координациялык комитеттин курамындагы 3 бош орунду толтуруу үчүн адистерди тандап алууда. УКК МҮЧӨЛӨРҮНҮН РОЛДОРУ ЖАНА МИЛДЕТТЕРИУКК ГЭФ ЧГПнын борбордук элементи болуп саналат, ал стратегиялык башкарууну ишке ашырат жана Программаны ишке ашыруунун мазмундуу бөлүгүнө, УК менен координациялоодо салым кошот. УККнын жоопкерчилигине ГЭФ ЧГПнын стратегиялык максаттарына ылайык гранттык колдоо үчүн долбоорлорду кароо, тандоо жана бекитүү, ошондой эле алардын техникалык жана мазмундук сапатын камсыз кылуу кирет. ГЭФ ЧГПнын Улуттук координатору менен кызматташтыкта, УКК Программанын Өлкөлүк стратегиясын иштеп чыгууга, Долбоордук документке жана айлана-чөйрөнү коргоо боюнча улуттук приоритеттерге ылайык салым кошот, ошондой эле Программанын өлкөдөгү ийгиликтерине мониторинг жана баалоо жүргүзөт. Ошондой эле, УКК мүчөлөрү Программаны ишке ашыруу үчүн кошумча ресурстарды тартууга жана ГЭФ ЧГПнын тажрыйбасын жана жетишкендиктерин улуттук өнүгүү пландарын жана ченемдик-укуктук актыларды иштеп чыгууда активдүү илгерилетүүгө көмөктөшөт деп күтүлүүдө.УККнын негизги функцияларына жана милдеттерине төмөнкүлөр кирет:Программанын Өлкөлүк Стратегиясын иштеп чыгууга, бекитүүгө, мезгил-мезгили менен кайра карап чыгууга жана ишке ашырууга катышуу;Программанын туруктуулугун камсыз кылуу механизмдерин түзүү;Улуттук координатор тарабынан алдын ала текшерилген жана белгиленген критерийлерге жана процедураларга ылайык ГЭФ ЧГПдан бейөкмөт уюмдар жана коомдук уюмдар тарабынан сунушталган долбоордук сунуштарды кароо жана бекитүү;Зарыл болгон учурда бекитилген долбоорлордун ишке ашырылышын мониторингдөө;Зарыл болгон учурда долбоорлорду мониторингдөө жана баалоо жыйынтыктарынын негизинде гранттык долбоорлорго өзгөртүүлөрдү макулдашуу, ошондой эле гранттык келишимдерди бузуу;ГЭФ ЧГП долбоорлорду ишке ашыруу үчүн кошумча ресурстарды тартууга, ошондой эле өлкөдө Программаны ишке ашырууга жалпы жардам көрсөтүү;ГЭФ ЧГПга жана анын долбоорлоруна ГЭФ ЧГПнын тажрыйбасын жана жетишкендиктерин улуттук өнүгүү пландарын жана ченемдик-укуктук актыларды иштеп чыгууда активдүү илгерилетүүгө жардам көрсөтүү;Өз байланыштары жана топтук тармактары аркылуу ГЭФ ЧГПнын ишмердүүлүгү жана жетишкендиктери жөнүндө маалымдоо аркылуу коомчулуктун маалымдуулугун жогорулатуу.УКК ГЭФ ЧГПнын гранттык долбоорлорунун мазмуну, ошондой эле грант алуучулардын административдик жана каржылык потенциалы боюнча сапатын максималдуу камсыз кылууга аракет кылышы керек. УКК мүчөлөрүнүн долбоорлор ишке ашырылып жаткан жерлерге талаа сапарларына катышуусу, ошондой эле Программанын мониторинг жана баалоо ишмердүүлүгүнө катышуусу кубатталат.УКК мүчөлөрүнүн иштөө мөөнөтү 3 жыл менен чектелет. Бирок, ишенимдүү негиздеме болгон учурда, бул мөөнөт дагы 3 жылга узартылышы мүмкүн.Маанилүү эскертүү! УККнын объективдүүлүгү, ачыктыгы жана ага болгон ишеним деңгээли Программанын ийгилигине жетишүү жана өнөктөштөр менен мамилелерди сактоо үчүн негизги фактор болуп саналат. Адатта, Программа УККнын бир же бир нече мүчөлөрү менен тыгыз байланышта болгон уюмдардын долбоордук сунуштарын карай албайт.ГЭФ ЧГП УККнын мүчөлөрүнө анын ишине катышкандыгы үчүн эч кандай материалдык сыйлык бербейт. Бирок ошол эле учурда, долбоорлор ишке ашырылып жаткан жерлерге баруу жана УККнын жыйындарына катышуу үчүн бардык транспорттук чыгымдар Программанын операциялык бюджетинин эсебинен жабылат. УКК МҮЧӨЛӨРҮН ТАНДОО КРИТЕРИЙЛЕРИУККнын мүчөлөрүн тандоодо төмөнкү критерийлер колдонулат:Улуттук жана жергиликтүү деңгээлде айлана-чөйрөнү коргоо жана калыбына келтирүү боюнча практикалык тажрыйба жана/же терең билим;Биологиялык ар түрдүүлүктү сактоо, климаттын өзгөрүшү, жердин деградациясын алдын алуу жана токойлорду туруктуу башкаруу, эл аралык суулардын сапатын коргоо жана/же химиялык жана тиричилик калдыктарын башкаруу сыяктуу ГЭФтин тематикалык приоритеттери боюнча мазмундуу билим;Жарандык коомдун же академиялык жана илимий мекемелердин кызыкчылыктарын көрсөтүү;Жергиликтүү жамааттар жана жарандык коом уюмдары менен алардын кызыкчылыктарын жана муктаждыктарын жетиштүү түрдө көрсөтүү үчүн иштөө тажрыйбасы;Кыргыз Республикасынын жарандыгы;Долбоорлорду иштеп чыгуу жана/же ишке ашыруу боюнча практикалык тажрыйба;Долбоорлорду демилгелөө жана ишке ашыруу боюнча аялдардын, жаштардын, ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү адамдардын жана/же жергиликтүү тургундардын катышуусун камсыз кылуу тажрыйбасы.Тандоо учурунда өлкөнүн аймактарынын, жаштардын жана ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү адамдардын өкүлчүлүгү, ошондой эле эркектер менен аялдардын тең өкүлчүлүгү эске алынат. УКК мүчөлөрүнүн тажрыйбасы жана билими эске алынып, мүмкүн болушунча ГЭФтин бардык тематикалык приоритеттери УККда да көрсөтүлүшү керек. Программанын Өлкөлүк стратегиясынын 8-Операциялык Фазага карата географиялык приоритеттерин эске алуу менен, тандалган УКК мүчөлөрүнүн кеминде бири Баткен жана/же Ош облустарын өкүлчүлүк кылат деп күтүлүүдө. ӨТҮНМӨ БЕРҮҮ ТАРТИБИБардык кызыкдар талапкерлер өздөрүнүн резюмесин сунуштоочуларды көрсөтүү менен жана талапкердин тандоо критерийлерине шайкештигин кыскача сүрөттөгөн коштомо катты irina.talkambaeva@undp.org электрондук почтасына 2024-жылдын 18-сентябры, саат 17:00гө чейин жөнөтүшү керек.УККнын мүчөлөрүн тандоо БУУӨП менен макулдашылып жүргүзүлөт. Тандалган УКК мүчөлөрү ГЭФ ЧГПнын Глобалдык менеджери тарабынан жактырылышы керек.
1 of 5
Пресс-релиз
29 август 2024
Саламаттыкты сактоону жогорку сапат менен камсыз кылуу: акушердик көзөмөл жана жооп берүү системалары аркылуу энелердин ооруларын алдын алуу
Бириккен Улуттар Уюмунун Түштүк-Түштүк кызматташтык долбоору энелердин ден соолугун жакшыртуу боюнча демилгени ишке ашырууда. Индия-БУУнун Өнүктүрүү өнөктөштүк фонду тарабынан каржыланган бул долбоор Кыргызстандагы беш пилоттук төрөт үйүндө акушердик көзөмөл жана жооп кайтаруу системасын (АКЖКС) жана телеконсультацияны колдонуу менен сапаттуу медициналык кызматтарга жеткиликтүүлүктү жакшыртуу аркылуу энелердеги алдын алына турган ооруларын кыскартууга багытталган.Долбоор Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги жана БУУнун Калк фонду (ЮНФПА) тарабынан ишке ашырылууда.АКЖКС платформасы пилоттук төрөт үйлөрүнөн төрөттөн кийинки оор кансыроо жана эклампсия учурлары тууралуу маалыматты онлайн чогултууну жеңилдетүү үчүн атайын иштелип чыккан.Платформанын негизги максаты - энелердин ден соолугунун оор абалына мониторинг жүргүзүүнү жана жооп кайтарууну жакшыртууга мүмкүндүк бере турчу маалыматты чогултууну борборлоштуруу жана тартипке келтирүү болуп саналат. Маалыматты чогултула башталганга чейин төрөт үйлөрүнүн 41 адиси, АКЖКСтин Аткаруу комитети жана мультидисциплинардуу команда платформаны колдонуу боюнча билимин жана көндүмдөрүн жогорулатуу боюнча окуудан өтүштү. 2024-жылдын май айынан бери алар эненин ден соолугунун эки өзгөчө абалы: төрөттөн кийинки кансыроо жана эклампсия боюнча маалыматты чогултууну улантып келе жатышат. Саламаттыкты сактоо министрлигинин эксперти Чолпон Стакеева АКЖКСтин маанилүүлүгүн төмөндөгүчө баса белгилейт: “Бул система маалыматты чогултуунун жана талдоонун кылдат процессин камтыйт. Долбоордун беш төрөт үйүнүн атайын даярдалган репортерлору ар бир кейстин деталдуу баяндамасын чогултуп, андан кийин алар кылдаттык менен каралат. Маалыматты чогултуунун максаты системалуу көйгөйлөрдү, аларды өзгөртүүнү аныктоо жана саламаттыкты сактоо кызматтарын көрсөтүүнү үзгүлтүксүз жакшыртууга колдоо көрсөтүү болуп саналат”.Демилгенин негизги аспектиси - оор учурларды аныктоо үчүн конкреттүү критерийлерди иштеп чыгуу. Бул критерийлерге куюлган кандын көлөмү, гемоглобиндин деңгээлинин төмөндөшү жана операцияга муктаждык сыяктуу факторлор кирет. Бул критерийлерге жооп берген учурлар иш тобунун комиссиясы тарабынан кошумча иликтөө үчүн белгиленет, бул сапатты жакшыртууга максаттуу мамиле жасоого мүмкүндүк берет.Демилге ошондой эле үзгүлтүксүз мониторинг жүргүзүүнүн маанилүүлүгүн баса белгилейт жана медициналык кызматкерлер арасында ачык баарлашуу маданиятын жайылтат. Кейстердин үзгүлтүксүз биргелешкен каралып талкууланышы, ошондой эле кам көрүүдөгү мүмкүн болгон кемчиликтерди аныктоого жана аларды оңдоп кетүү чараларын ишке ашырууга жардам берет.“Үзгүлтүксүз окутуунун зарылдыгы жана отчеттуулуктун жетишсиз болуу коркунучу сыяктуу кыйынчылыктар бар болсо да, сапатты жакшыртууга болгон умтулуу туруктуу бойдон калууда, - дейт Чолпон Стакеева, “Биздин түпкү максат – оор инциденттерден сабак алуу жана далилдерге негизделген сунуштарды ишке ашыруу менен бейтаптын коопсуздугун жана натыйжаларын жакшыртуу. Бул демилге сапаттуу медициналык тейлөө менен баарын камсыздоо боюнча үзгүлтүксүз аракеттерге баалуу колдонмо болуп кызмат кылат”. АКЖКС платформасынын биргелешкен аракеттери жана системалуу ишке ашырылышы аркылуу эклампсия жана төрөттөн кийинки кансыроо боюнча маалыматты чогултулушу - Саламаттыкты сактоо министрлигине эрте аныктоону жакшыртууга жана бейтаптырдын коопсуздугун жакшыртууга жардам берет. Азыркы учурдагы чогултулган маалыматка таянганда, бул демилгенин ишке ашырылышы Кыргызстанда энелердин ден соолугуна мониторинг жүргүзүү жана оор абалдарга жооп кайтаруу стратегиясын иштеп чыгууда маанилүү этап болчудай.
1 of 5
Пресс-релиз
15 август 2024
БУУ Кыргызстанды жумуш ордундагы куугунтуктоону каршы күрөштө колдойт
БУУ Эмгек, социалдык коргоо жана миграция министрлиги жана башка улуттук өнөктөштөр менен Эл аралык Эмгек Уюмунун (ЭЭУ) Зомбулук жана куугунтукк боюнча № 190 Конвенция ылайык жумуш ордундагы зомбулукту жана куугунтуктоону жоюу боюнча комплекстүү иш-аракеттер планын ишке ашырууну колдоо үчүн жолугушту. План улуттук мыйзамдарды өркүндөтүүгө, анын эларалык мыкты тажрыйбага шайкеш келүүсүндө кемчиликтерди аныктоого жана жоюуга жана мониторинг ыкмаларын киргизүүгө багытталган. Эл аралык эмгек уюмунун Конвенциясы 2024-жылдын февраль айында Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан кабыл алынып, Кыргызстан бул конвенцияга милдеттенме алган дүйнөдөгү 45-өлкө жана региондогу биринчи өлкө болду.2019-жылы Эл аралык эмгек уюму тарабынан кабыл алынган 190-конвенциясы жумуш ордунда зордук-зомбулукту жана куугунтуктоону, анын ичинде физикалык, сексуалдык жана психологиялык зомбулукту жоюу үчүн дүйнөлүк стандарттарды белгилейт. Бул өкмөттөрдөн жана иш берүүчүлөрдөн алдын алуучу чараларды көрүүнү, даттанууларды кароонун эффективдүү механизмдерин түзүүнү, ошондой эле коопсуз жана сыйлуу иш чөйрөсүн камсыз кылуу менен жабыр тарткандарга колдоо көрсөтүүнү жана коргоону талап кылат. ЭЭУнун №190 Конвенциясы менен бирге кабыл алынган №206 сунуштама конвенциянын жоболорун ишке ашыруу жана саясатты улуттук негиздер менен интеграциялоо боюнча деталдуу көрсөтмөлөрдү берет. Бириккен Улуттар Уюмунун Туруктуу координаторунун жана Өлкө тобунун атынан сөз сүйлөп, БУУнун Борбордук Азиядагы Адам укуктары боюнча Жогорку Комиссарынын Башкармалыгынын Аймактык өкүлү Матильда Богнер айым Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан көрүлүп жаткан активдүү чараларды колдоду. Кыргыз Республикасы. жана БУУнун аракеттер планын ишке ашырууну колдоо боюнча милдеттенмесин баса белгиледи.«Эмгек, социалдык коргоо жана миграция министрлиги тарабынан иштелип чыккан Иш-чаралар планы көп секторлуу болуп, акыйкатчы институтун, кесиптик бирликтерди жана бизнес түзүмдөрдү камтыган кеңири катышууну камтыганына кубанычтабыз. Жумушта келип чыгышы мүмкүн болгон көйгөйлөр чындап эле ар тараптуу жооп берүүнү талап кылат. Конвенциянын ишке ашырылышы эмгек шарттарын жакшыртып, өзгөчө аялуу катмарды коргоо аркылуу бардык жумушчуларга пайда алып келет, ишенем», - деди Матильда Богнер.Зордук-зомбулук жана куугунтуктоо боюнча № 190 Конвенцияны кабыл алган өлкөлөр бул маселелерди чечүү үчүн комплекстүү чараларды көрүү үчүн анын жоболорун өздөрүнүн улуттук мыйзамдарына жана эрежелерине камтыш керек.Эл аралык эмгек уюмунун улуттук өкүлү Болот Ороков конвенциянын кабыл алынышынын маанилүүлүгүн баса белгиледи: «Биздин өкмөттү ЭЭУнун, министрликтин жана БУУнун агенттиктеринин биргелешкен аракеттери менен ишке ашырылган маанилүү конвенциянын ратификацияланышы менен куттуктап кетүүгө уруксат этиңиздер».
«Бул конвенциянын кабыл алынышы биз үчүн чоң жетишкендик. Конвенциянын ишке ашырылышы жумуш ордунда куугунтуктоого жана зордук-зомбулукка байланышкан маселелерди чечүүгө гана жардам бербестен, формалдуу эмес кызматкерлерди коргоону камсыздап, алардын эмгек укуктарынын сакталышын кепилдейт. Өнөктөштөрүбүзгө биз менен кызматташууга даярдыгы үчүн ыраазычылык билдиргибиз келет – алардын колдоосунун аркасында биз ратификациялык мыйзам долбоорун оңой эле алдыга жылдырдык», — деди Кыргыз Республикасынын Эмгек, социалдык коргоо жана миграция министри Жылдыз Полотова.БУУнун системасынын жана улуттук бейөкмөт уюмдарынын катышуучулары Иш-аракеттер планын ишке ашыруу стратегияларын талкуулап, ар бир пункт боюнча ой-пикирлерин жана сунуштарын ортого салышты. Жыйын № 190 Конвенцияны натыйжалуу жана макулдашылган ишке ашырууну камсыз кылуу боюнча Иш-аракеттер планынын айрым пункттарын ишке ашыруу боюнча милдеттерди бөлүштүрүү менен аяктады.
«Бул конвенциянын кабыл алынышы биз үчүн чоң жетишкендик. Конвенциянын ишке ашырылышы жумуш ордунда куугунтуктоого жана зордук-зомбулукка байланышкан маселелерди чечүүгө гана жардам бербестен, формалдуу эмес кызматкерлерди коргоону камсыздап, алардын эмгек укуктарынын сакталышын кепилдейт. Өнөктөштөрүбүзгө биз менен кызматташууга даярдыгы үчүн ыраазычылык билдиргибиз келет – алардын колдоосунун аркасында биз ратификациялык мыйзам долбоорун оңой эле алдыга жылдырдык», — деди Кыргыз Республикасынын Эмгек, социалдык коргоо жана миграция министри Жылдыз Полотова.БУУнун системасынын жана улуттук бейөкмөт уюмдарынын катышуучулары Иш-аракеттер планын ишке ашыруу стратегияларын талкуулап, ар бир пункт боюнча ой-пикирлерин жана сунуштарын ортого салышты. Жыйын № 190 Конвенцияны натыйжалуу жана макулдашылган ишке ашырууну камсыз кылуу боюнча Иш-аракеттер планынын айрым пункттарын ишке ашыруу боюнча милдеттерди бөлүштүрүү менен аяктады.
1 of 5
Пресс-релиз
21 июнь 2024
Кыргызстандын жаштары БУУнун эксперттери жана КР Жогорку Кеңешинин депутаты менен Туруктуу өнүгүү максаттарын талкуулашты
Июнь айында студенттер БУУнун Кыргыз Республикасындагы Туруктуу координатору Антье Граве айым менен жолугушуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушуп, ал эми бүгүн ДССУнун Кыргызстандагы өкүлү доктор Ливиу Ведраско жана ДАТПнын Кыргызстандагы кызматкерлери менен жолугушту. Диалогго КР Жогорку Кеңешинин депутаты Чыңгыз Айдарбеков да катышты. Жолугушуунун жүрүшүндө Туруктуу өнүктүрүү максаттарынын мааниси жана аларды практикалык ишке ашыруу жолдору талкууланып, бул теманы жаштар арасында тереңирээк түшүнүүгө өбөлгө түздү. Чыңгыз Айдарбеков төмөндөгүдөй белгиледи: «Мындай жолугушуулар жаштарга глобалдык маселелерди жакшыраак түшүнүүгө гана жардам бербестен, ошондой эле критикалык ой жүгүртүүнү өнүктүрүүгө жана Кыргызстандын келечегин аныктаган маанилүү процесстерге активдүү катышууга өбөлгө түзөт.» Доктор Ливиу Ведраско, «Жаштар теңдеменин бир гана бөлүгү гана эмес, алардын өздөрү теңдеме» - деп белгиледи.Жолугушуу достук жана шыктандыруу маанайда өттү.***Кошумча маалымат: Бул жолугушуу Кыргызстандын жаштарынын Туруктуу өнүгүү максаттары (ТӨМ) жөнүндө маалымдуулугун жогорулатууга багытталган Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин ТӨМ боюнча Жумушчу тобунун демилгесинин алкагында уюштурулду. Бул демилгенин негизги өзгөчөлүгү жаштарга өлкөнүн туруктуу өнүгүү саясатын калыптандырууга салым кошууга мүмкүндүк берүүчү бардык деңгээлдеги чечимдерди кабыл алууда добуш берүү болуп саналат.
1 of 5
Пресс-релиз
10 июнь 2024
Кыргызстанда саламаттыкты сактоо жана ветеринардык адистердин квалификациясын жогорулатуу максатында Конго-крым геморрагиялык ысытма оорусу боюнча биринчи тренинг өткөрүлдү
Буга байланыштуу Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Карантиндик жана өзгөчө кооптуу инфекциялар республикалык борборунда «Бир ден-соолук» (Единое здоровье) концепциясынын алкагында ККГЫ оорусу боюнча тренинг өткөрүлдү. Тренингдин максаты эпидемиология, диагностика жана дарылоо, ошондой эле бул ооруга каршы күрөшүү жаатындагы адистердин маалымдуулугун жогорулатуу жана окутуу болгон. Тренингге дарыгерлер, ветеринарлар, эпидемиологдор, энтомологдор, вирусологдор жана башка адистер катышты. Катышуучулар эпидемиология, диагностикалык методдор, ККГЫны дарылоо жана алдын алуу боюнча керектүү билимдерди алышты. Ошондой эле Ала-Арча улуттук паркында кенелерди чогултуу боюнча жеринде окутуу уюштурулду. ДССУнун Кыргызстандагы өкүлү доктор Ливиу Ведраско мындай тренингдин өзгөчөлүгүн баса белгиледи. «Биз мындай тренингди биринчи жолу уюштуруп жатабыз жана бул Пандемия фонду тарабынан каржыланган жана ДССУ жана өнөктөштөр аркылуу ишке ашырылып жатат. ККГЫ менен натыйжалуу күрөшүү үчүн зарыл болгон улуттук адистердин квалификациясын жогорулатуудагы маанилүү кадам», - деди ал.
1 of 5
Latest Resources
1 / 11
Ресурстар
01 апрель 2022
Ресурстар
07 октябрь 2021
1 / 11