Latest
Пресс-релиз
20 июнь 2024
Кыргызстандын жаштары БУУнун эксперттери жана КР Жогорку Кеңешинин депутаты менен Туруктуу өнүгүү максаттарын талкуулашты
Көбүрөөк билүү
Пресс-релиз
10 июнь 2024
Кыргызстанда саламаттыкты сактоо жана ветеринардык адистердин квалификациясын жогорулатуу максатында Конго-крым геморрагиялык ысытма оорусу боюнча биринчи тренинг өткөрүлдү
Көбүрөөк билүү
Пресс-релиз
06 июнь 2024
БУУнун атайын баяндамачысы Кыргызстандагы талаштуу маалымат каражаттары боюнча мыйзам долбоорунун чакыртып алынышын жана кайра каралышын кубаттайт
Көбүрөөк билүү
Latest
Кыргыз Республикасындагы Туруктуу өнүгүү максаттары
Туруктуу өнүгүү максаттары – бул эл аралык коомчулуктун алдында турган жакынкы 15 жылда теңсиздик менен жакырчылыкты жоюу, социалдык интеграцияга жетишүү, глобалдык климаттын өзгөрүшүн токтотуу жана дүйнөнү куруу, мында биздин урпактардын татыктуу жашоосу үчүн ресурстардын жетиштүүлүгү болгон 17 максаттын жана 169 милдеттердин комплекси. Максаттар туруктуу өнүгүүнүн 3 негизги аспектисинен турган: экономикалык өсүштү, социалдык интеграцияны жана айлана чөйрөнү камтыган тең салмактуу прогрессти камсыздоого багытталган чараларды өзүнө камтыйт алар глобалдуу жана универсалдуу мүнөздө болушат, бирок локалдуу контекстин шарттарына жараша дифференциалдуу өзгөрүү мүмкүндүгүнө жол берет.
2015-жылдын 25-сентябрында БУУнун 193 мүчө-мамлекеттери туруктуу өнүгүү максаттарына жетүү боюнча милдетттенмелерди алышкан. Бул чечим «Биздин дүйнөнүн кайра түзүлүшү: 2030-жылга чейинки мезгилде туруктуу өнүгүү жаатындагы күн тартиби» документинде бекитилген.
Пресс-релиз
05 март 2024
Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун делегациясынын Кыргызстанга болгон иш сапарынын жүрүшүндө саламаттык сактоо тармагына, психикалык саламаттык сактоого жана санариптик саламаттык сактоого көңүл бурулду
Күндүн программасы Чүй облусунун Аламүдүн районундагы Үй-бүлөлүк медицина борборуна баруу менен башталды. Борбор кант диабетинде жардам көрсөтүү боюнча медициналык кызматкерлердин көндүмдөрүн жогорулатууга, ошондой эле туура тамактанууну жана сергек жашоо образын жайылтууга багытталган жаңы медайымдык программаны пилоттук түрдө ишке ашырууда.«Бейтаптарды өз алдынча дарылоо процессине тартуунун пайдасы далилденген. Качан бейтаптарга мониторинг жана дарылоого катышууга уруксат берилгенде, алардын абалы үчүн жоопкерчиликтүү болуп, ден соолугунун жакшы натыйжаларына алып келет", - деди доктор Azzopardi-Muscat. "Бул келечектин туруктуу саламаттыкты сактоо тутумдары үчүн өткөн жылдагы жогорку деңгээлдеги ‘Ишеним жана трансформация’ конференциясында негизги билдирүүлөрдүн бири."Делегация ошондой эле Саламаттыкты сактоо министринин биринчи орун басары доктор Медербек Исмаилов жана Саламаттыкты сактоо министринин орун басары доктор Айжамал Шамбетова менен жолугушуп, 2023-жылдын ноябрында кол коюлган ДCСУнун жаңы өлкө боюнча кызматташуу стратегиясын Кыргызстанда ишке ашырууну талкуулашты. Талкууда ден соолук үчүн адам ресурстары - сактоо, ишке тартуу, башкаруу жана окутуу - психикалык ден соолук, ошондой эле саламаттыкты сактоону каржылоо жана калкка медициналык кызмат көрсөтүүнүн эң эффективдүү ыкмасы катары баштапкы медициналык-санитардык жардамды чыңдоо маселелери талкууланды.Делегациянын Санариптештирүү министринин орун басары доктор Бакыт Жангазиев жана Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин Электрондук саламаттык сактоо борборунун директору Чыңгыз Бексултанов менен жолугушуусунун негизги темасы Кыргызстандагы санариптик саламаттык сактоо, «Санарип МЕД» санариптештирүү программасы жана Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун Европа регионалдык бюросунун санариптештирүү боюнча флагмандык демилгеси болду. Жолугушууда технологиянын саламаттык сактоодогу ролу баса белгиленди жана санариптик саламаттык сактоону өнүктүрүү мүмкүнчүлүктөрү изилденди.«Санарип MED» программасы медициналык кызматтарда санариптик чечимдерди ишке ашырууну колдогон келечектүү инновация болуп саналат. Туура мамиле менен санариптештирүү үй-бүлөлүк дарыгерлерге жана үй-бүлөлүк медайымдарга маалыматтарды башкаруу жана отчеттуулук менен байланышкан жүгүн олуттуу түрдө азайтышы керек, ошол эле учурда медициналык жардамдын сапатын жакшыртат», - деп баса белгиледи өз сөзүндө доктор Ливиу Ведраско.Иш сапар ДССУнун делегациясынын БУУнун Кыргыз Республикасындагы туруктуу координатору Ms. Antje Grawe менен болгон жолугушуусу менен аяктады. ДССУ менен БУУнун коомдук саламаттык сактоонун жалпы көйгөйлөрүн, анын ичинде санариптик саламаттык сактоо жана туруктуу өнүгүүгө көмөктөшүү боюнча биргелешкен аракеттери талкуунун чордону болду.«Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму Кыргызстан менен биргеликте «Борбор Азияда ден соолукту жана бакубатчылыкты камсыз кылуу боюнча Жол картасына» ылайык ден соолук жана бакубат жашоо боюнча өзүнүн милдеттенмелерин аткарууну улантуу үчүн иш жүргүзүүдө.«Жол картасы» өлкөлөргө таасир эткен кайчылаш маселелерге биргелешип жооп берүүгө жана саламаттык сактоо системаларында трансформациялык өзгөрүүлөр үчүн мүмкүнчүлүктөрдү колдонууга мүмкүндүк берүүчү күчтүү саламаттык сактоо куралы катары кызмат кылат», - деди Д-р Azzopardi Muscat.Бул иш сапар бардыгы үчүн жеткиликтүү, адилеттүү жана жогорку сапаттагы медициналык жардам көрсөтүүнү илгерилетүүдө Кыргызстандын, ДССУнун жана БУУ системасынын биргелешкен аракеттеринин күбөсү болуп саналат.
1 of 3
Пресс-релиз
24 январь 2023
БУУ Кыргызстанда билим берүү системасын трансформациялоо үчүн секторлор аралык ыкманы колдонууга чакырат
ЮНИСЕФтин “Балдар чындап эле билим алып жатышабы?” деп аталган глобалдык отчетуна ылайык, Кыргызстанда 3-класска барган 10 жаштагы балдардын жарымынан көбү китеп окуунун жана эсеп чыгаруунун баштапкы көндүмдөрүнө ээ эмес. Бул сандар 40 бала билим алган класста 28 окуучу өз жаш курагына туура келген китепти окуй албайт дегенди билдирет. Окуудагы мындай кризис өзгөчө аялуу балдарга өзгөчө таасирин тийгизип жатат жана муундардын ортосундагы жакырчылыктын жана теңсиздиктин негизги себептеринин бири болуп саналат. Мындан тышкары, учурда өлкөнүн калкынын 38 пайызын 18 жашка чыга элек балдар түзгөндүктөн, кийинки он жылдын ичинде эмгек рыногуна жыл сайын болжол менен 350 миңден ашуун жаштар чыгып турушмакчы. Ошондуктан алардын эмгекке жөндөмдүүлүгүн жогорулатып, жумушка талаптагыдай даярданууга мүмкүндүк бере турган конкреттүү кесиптик көндүмдөрүн өнүктүрүүгө азыртан эле инвестиция салуу өтө маанилүү.
Кыргыз Республикасындагы БУУ системасы Билим берүүнү трансформациялоо боюнча саммитте (TES) Кыргызстандын Өкмөтү жарыялаган Улуттук милдеттенмелерин ишке ашырууга жана келечектеги чакырыктарга жооп берген инклюзивдүү жана адаптацияланган билим берүү системасын кайра түзүүгө багытталган реформаларды тездетүүгө туруктуу колдоо көрсөтүү ниетин дагы бир жолу тастыктайт. БУУнун Башкы катчысы чакырган Саммит 2022-жылдын сентябрында Нью-Йоркто өткөн. Билим берүү адам капиталын өнүктүрүүдө чечүүчү ролду ойнойт жана улуттук өнүгүүнүн артыкчылыктарына жана Туруктуу өнүгүү максаттарына жетүүдө прогрессти тездетүүгө жардам берет. Бул болсо секторлор аралык мамилени талап кылат, жана быйылкы Эл аралык билим берүү күнүнүн темасына ылайык – “Билим берүүгө артыкчылыктуу көңүл буруу менен, адамдарга инвестиция салуу”, БУУнун Кыргыз Республикасындагы өлкөлүк командасы мындай ыкманы биргелешип колдоого умтулат.
1 of 3
Пресс-релиз
25 январь 2023
Швейцария Өкмөтү климаттын өзгөрүүсүнө жана табигый кырсыктардын тобокелдигине туруктуулукту жогорулатуу үчүн элет жериндеги эң аялуу жамааттарды колдоо үчүн 9 миллион АКШ доллардан ашык каражат бөлүүдө
Швейцария өкмөтү тарабынан БУУ ДАТПнын Өлкөлүк стратегиялык пландын элет жериндеги аялуу жамаатардын климаттын өзгөрүүсүнө ыңгайлашуу жана табигый кырсык тобокелдигин кыскартууга багытталган компонентине 9 миллиондон ашуун АКШ доллар бөлүүдө. Бул иш-чараны БУУ ДАТП Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлиги менен биргеликте ишке ашырууда.
Иш чаралар Ош, Баткен жана Нарын облустарын камтып, 250 000 эң аялуу үй-бүлөлөргө, ошондой эле жергиликтүү бийлик органдарына жана улуттук деңгээлдеги мекемелерге кургакчылык, суу ташкын, жер көчкү ж.б.у.с. табигый тобокелдиктерди кыскартууга колдоо көрсөтөт. Ошондой эле, бенефициарларга климат боюнча ишенимдүү жана өз убагында жеткен маалымат таратылып, табигый тобокелдикке каршы пландоо боюнча жардам жана инфраструктуралык колдоо көрсөтүлөт.
Климатка байланыштуу коркунучтарды алдын алуу, ошондой эле анын азык-түлүк жана тамактануу коопсуздугуна тийгизген таасирин азайтуу үчүн табигый кырсык тобокелдиктерин башкаруу боюнча иш-чаралар дагы күчөтүлөт. Калктын аялуу катмарына азык-түлүк таратылып жана азык-түлүк коопсуздугун бекемдөөгө камсыздандыруу куралдары демилгеленип жана табигый кырсыктарга каршы даярдыкты жогорулатуу боюнча окутуулар уюштурулат.
Программаны ишке ашыруу кийинки беш жылга каралган.
Швейцария Өкмөтү жөнүндө толук маалымат алуу үчүн Турсунай Чодуровага кайрылыңыз, +996 770 710054, tursunai.chodurova@eda.admin.ch
Дүйнөлүк азык-түлүк программасы жөнүндө толук маалымат алуу үчүн Алмаз Чороевге кайрылыңыз, 0550 577 597, almaz.tchoroev@wfp.org
***
Швейцария өкмөтү Кыргыз Республикасын өнүктүрүүгө жардам көрсөтүүдө. 1994-жылдан бери Швейцария Кыргызстанга техникалык, каржылык жана гуманитардык колдоо иретинде 500 миллионго жакын швейцариялык франк бөлүп берген. Толук маалымат алуу үчүн https://www.eda.admin.ch/bishkek интернет баракчасына кириңиз.
Бизди www.facebook.com/SwissEmbassyKyrgyzstan, www.instagram.com/swissembkyrgyz коомдук медиадан тапсаңыз болот.
БУУнун Дүйнөлүк азык-түлүк программасы өзгөчө кырдаалдарда өмүрлөрдү сактап, чыр-чатактардан, табигый кырсыктардан жана климаттын өзгөрүүсүнөн жабыркаган адамдарга туруктуу келечек курууга жардам берген дүйнөдөгү ири гуманитардык уюм.
Бизди https://www.facebook.com/WorldFoodProgrammeKyrgyzstan/, https://www.instagram.com/wfp_kyrgyzstan коомдук медиадан тапсаңыз болот.
1 of 3
Баяндама
03 июнь 2024
Квалификациялуу жана өз убагында көрсөтүлгөн акушердик жардам эненин жана ымыркайдын чың ден соолугунун өбөлгөсү
заара азайып эс жоготуу белгилерине учураганда кош бойлуу аялдар эмнеге дароо медициналык жардамга кайрылуусу маанилүү? “Кош бойлуу аялдын кан басымы көтөрүлүп, буттары шишип кеткенде акушерка жардам көрсөтүүдө негизги ролду ойнойт. Алар кан басымын өлчөп, бейтапты тыкыр көзөмөлдөп, преэклампсияга өбөлгө болгон баш оору бүдөмүк көрүү сыяктуу көрүнүштөргө баа бере алат”, - деп Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги жана Бириккен Улуттар Уюмунун Калк фонду (ЮНФПА) тарабынан ишке ашырылып жаткан БУУнун Түштүк-Түштүк Кызматташтыгы долбоорунун алкагында орто жана үчүнчү деңгээлдеги беш төрөт уюмунун акушерлерине окутуу жүргүзгөн эл аралык тренер Алексей Климашкин белгилей кетти. Бул долбоор төрөт үйлөрүндө акушердик көзөмөлдүн жооп берүү системасын жана телеконсультацияларды колдонуу менен сапаттуу медициналык кызматтарга жетүү аркылуу энелердин алдын ала турган ооруларын кыскартууга багытталган. Преэклампсия кош бойлуу аялдардын 5-8% жабыркайт жана дүйнө жүзү боюнча жыл сайын 76 000 эненин жана 500 000 ымыркайдын өлүмүнө себепкер болуп, кош бойлуулукка байланыштуу өлүмдөрдүн негизги себептеринин бири болуп саналат. Эксперт Климашкин белгилегендей, жогоруда белгиленген кооптуу белгилер байкалган учурда акушеркалар дарыгер менен кеңешип, андан аркы дарылоо планын иштеп чыгышат: «Акушеркалар кош бойлуу аялдардын кан басымын төмөндөтүүгө жардам берип, шишик жана баш оорусун азайтууга жардам берип, ден соолукту чыңдоо боюнча кошумча сунуштарды беришет. Бул чаранын баары эне жана бала үчүн коркунучтарды азайтуу, кош бойлуулуктун жана төрөттүн коопсуз болушун камсыздоого багытталган”. Кыргызстанда болгону 2196 акушерка бар, алардын 90%ы төрөт үйлөрүндө репродуктивдүү жана эне ден соолугун коргоо кызматтарын көрсөтүп штеп келишет. Төрөт үйүнө келген кош бойлуу аялдарды биринчилерден болуп акушеркалар тосуп алышат. Ошондуктан алардын оор преэклампсия абалына туура баа берип диагноз коюу жана мультидисциплинардык команданын бир бөлүгү катары өз убагында жардам көрсөтүүсү маанилүү.Ошол себептен репродуктивдүү жана эненин саламаттыгын сактоо боюнча сапаттуу медициналык кызмат көрсөтүү максатында беш пилоттук медициналык уюмдун, тактап айтканда Ош облустар аралык бириккен клиникалык ооруканасында, Жалал-Абад, Ысык-Көл жана Чүй облустук бириккен ооруканаларында жана Эне жана баланы коргоо улуттук борборунун Перинаталдык борборунда акушер-гинекологдор долбоордун алкагында үч күндүк окутууда билимин жана көндүмдөрүн жогорулатышты. Тренингдин катышуучуларынын бири Жалал-Абад облустук клиникалык ооруканасынын төрөт үйүнүн акушеркасы Элнура Кубанычбекова белгилегендей, акушеркаларга тийиштүү компетенцияларды үйрөнүп көзөмөлдөө - биринчи кезекте акушерлердин ишинин сапатын жогорулатуу, бейтаптарды тейлөөнү жакшыртуу жана медициналык кызматкерлеринин укуктарын коргоо болуп саналат. Билим берүү семинарларына, тренингдерге жана конференцияларга үзгүлтүксүз катышуу акушердик чөйрөсүндөгү акыркы жетишкендиктерден жана техникалардан кабардар болууга жардам бергенин: “Кыргызстандын акушерлери профессионалдык өсүүгө жана өнүгүүгө умтулушат жана заманбап илимий изилдөөлөрдү изилдөө каалоосун сактап калуу маанилүү. Ал эми далилдүү медицинаны практикага киргизүү көрсөтүлгөн жардамдын сапатын жогорулатат. Ошондо акушерлердин эмгеги бейтаптардын ыраазычылыгы, кесиптештеринин урматы менен сыйланат”, - деп Алексей Климашкин оюн айта кетти. Тренинг аркылуу акушердик, неонатология, коомдук ден соолук жана этика, улуттук акушердик компетенциялар боюнча билимин жана көндүмдөрүн акушерлер өркүндөтө алышты, бул билим аялдарга жана ымыркайларга сапаттуу, маданиятка ылайыктуу саламаттыкты сактоонун негизин түзөт. Ошол сыяктуу эле, төрөттөн кийин кан кетүүнүн алдын алуу, преэклампсия жана эклампсияны башкаруу боюнча симуляциялык сабактар өткөрүлдү. Белгилей кетсек, эл аралык эксперт окуткан акушерлер тренингдин экинчи жана үчүнчү күндөрүн өздөрү өткөрүшкөн. Бул эми долбоорго катышкан ар бир төрөт уюмунда төрөттөн кийинки кан жоготуунун алдын алуу, ооруканага жаткыруудан мурун преэклампсия менен эклампсияны башкаруу боюнча үзгүлтүксүз иш ордунда тренингдерди өткөрүү үчүн даярдалган инструктор (жалпысынан беш) бар экенин билдирет. Окутуунун соңунда эл аралык эксперт Климашкин өзүндө оң таасир калтырган иш тууралуу оюн бөлүшө кетти: “Кыргызстандын акушерлери – күн сайын талыкпай эмгектенип, чектелген ресурс шартында иштөөгө даярдыгын көрсөткөн, бейтаптарга кам көргөн чыныгы кесипкөй адистер. Жогорку деңгээлдеги боорукердиги, өзгөчө кырдаалдарда тез чечим кабыл алуу, кош бойлуу жана төрөт аткан аялдар үчүн ыңгайлуу жана колдоочу чөйрөнү түзүү жөндөмдүүлүгү - алардын күчтүү жактары болуп эсептелинет”. Даярдаган: Гүлайым Шигайбаева<shigaibaeva@unfpa.org>
1 of 5
Баяндама
07 май 2024
Мээрим Суранбай кызы: «Толготуп аткан ар бир аялды өз эжемдей көрөм, себеби ал аман-эсен көз жарып ымыркайын кучагына алгысы келет»
төрөттөгү бардык аялдарга жылуу мамиле кылсаң ыраазы болушат, ошондо гана ишеним сезими пайда болот. Жылуу сөздөн тышкары, мен аларга чай-суу алып келип, биздин төрөт бөлүмүндөгү ар бир аял өзүн үйдөгүдөй, коопсуз сезишине кам көрөм». Мээрим Суранбай кызы бала кезинде англис тилине абдан кызыгып, бирок 9-классты аяктаганда программист эжесинин кеңеши менен медициналык колледжге тапшырган. Алгачкы жылдары ал эжеси Мээримдин практикалык халатын өзү жууп, үтүктөп жүрдү.Экинчи курстан кийин Мээрим Ош облустук клиникалык ооруканасынан практикасын өтүп, медицинага болгон сүйүүсү күчөгөн: «Мен туура тандоо кылганымды дал ушул жерден түшүндүм жана ошол күндөн тарта бүт көңүлүм медицина жакка бурулду. Азыркыга чейин эжемдин кеңешине ыраазы болуп келем, анткени бул кесиптин артынан мен чыныгы досторумду таап, санаалаш - пикирлеш адистердин тобуна кошулдум. Алдыбызга кандай гана тапшырма коюлбасын, биз аны сөзсүз аткарабыз. Ал эми чет тилин билгендиктен мен жумушта программалык камсыздоону үйрөнүүдө жана компьютерди колдонууда эч кандай кыйынчылык көргөн жокмун». Бардык төрөт үйлөрүндөгүдөй эле Мээрим толготуп жаткан аялдардын баяндамасын кагаз бетине кол менен толтурууга үлгүрүш үчүн нөөмөт аяктагандан кийин да жумушта калып калчу. Ал эми азыркы учурда кабыл алуу, диагностика, дарылоо жана пациенттин байкоосун камтыган бейтаптын электрондук картасын колдонуу менен аначы Мээрим жана Кыргызстан бою анын бардык кесиптештери эне жана ымыркайдын ден соолугун сапаттуу башкарууну камсыз кылуу үчүн медициналык документациясын санариптик түрдө жүргүзүп жакшырта алышат.«Биз алгач акушердик жазууларыбызды жана байкоолорубузду санариптик формага өткөрө баштаганда кичине кыйналгандай болдук, бирок азыр компьютерден, планшеттен, жада калса телефонубуздан формалардын баарын толтуруп койгонго мүмкүнчүлүгүбүз бар. Мурда кесиптердин ортосунда айкын ажырык бар болсо, азыркы учурда дарыгерлер да кандайдыр бир мааниде IT адистери болуп калышкан! Мен ушул учурдун талабын жакшы түшүнүп колдоп келем, анткени биздин ишибизге пайдасы тийип, кесиптештеримдин санариптик сабаттуулугун жогорулатат». Мээримдин айтымында, төрөт бөлүмүнүн кабыл алуу бөлүмүндө толготуп аткан аялдын ПИН-кодун гана киргизип, анын электрондук картасынан буга чейин кайсы дарыгерлерге кайрылганы, кантип дарыланганы чагылдырылат. Башка сөз менен айтканда, бир карап туруп, төрөт үйүнүн бейтабынын ден соолугуна тиешелүү жалпы түшүнүк алса болот, бул болсо кабыл алуу бөлүмүнүн ишин бир кыйла жеңилдетчүдөй. «Биз кагаз толтурууга коротуп жүргөн убактыбызды толгоо тартып жаткан аялдар менен көбүрөөк убакыт өткөрүүгө жумшайбыз. Ал аялдарга кандай мамиле көрүү керек? Алар биздин колдообузга муктаж. Толготуп аткан аялда коркуу сезими болот, алар жалгыз калгысы келбейт. Ал эми мен алардын жанында жүрсөм, алардын көңүлү да тынч болот - мындай шартта төрөтү да жеңил өтөт. Мен ар бир толготуп аткан аялды өз эжем, өз сиңдимдей көрөм, анткени ал тогуз ай бою курсагында жаткан алдейин төрөп алып, аман-эсен кучагына алгысы келет! Ушундай жагдайда ал аял мага толугу менен ишенгенин сезем», - деп аначы Мээрим жеке байкоосу менен бөлүшөт. Санариптештирүү төрөт үйлөрүндөгү ишти бир топ жеңилдетет, бирок Мээрим үчүн эң чоң баалуулук – бул кесиптештеринин бири-бирине болгон сый-урматы жана колдоосу: “Биз эч качан жардам суроодон тартынбайбыз – мен жаш кесиптештериме жардам берсем, менден улуу аначылар да өздөрүнүн баалуу тажрыйбасы менен бөлүшүп турушат. Убакыттын өтүшү менен роботтор көптөгөн адистиктин функциясын колго алып алаарын билип турам, бирок он роботтун биргелешип кылган ишин бир эле аначынын болгон мээрими жана камкордугу менен салыштырганга болбойт». Мээрим жана анын кесиптештерине жеке клиникалардан жумуш сунушу көп түшүп турчу, бирок алар макул болбой, Ош облустук клиникалык ооруканасында иштеп кала беришет: «Биз жеке уюмдардан көбүрөөк маяна, белгилүү жана так иш сааты менен камсыз болоорубузду билебиз. Бирок ушул иштин артынан мен калыптандым, Мээримди азыркы Мээримге жеткирген да ушул жер. Кесиптештеримдин жана бейтаптарымдын мага болгон ишеними, өз ишиме болгон таазимим мага жөлөк - таяк болуп турат, ушуну патриотизм деп атасак жаңылбайбызбы? Ал эми жолдошум менен шаарга чыгып калсак эле, келин-эжелер мага кайрылып, чын жүрөктөн алик алышып: “Эсиңиздеби, ушул баламды сиз төрөтпөдүңүз беле?” деп калышат». Жолдошу да мындайда кубанып калат, анткени ал Мээримдин чын дили, жоопкерчилиги менен иштеп келгенин билип ар дайым колдоп келет: «Биз үйдө үч балабызга ата-эне болуп келсек, төрөт үйүндө болсо күн сайын Кыргызстаныбыздын жаңы жарандарынын экинчи апасы болуп жүргөнүмдү жакшы түшүнөт». *** Мээрим Суранбай кызы башка аначы-гинекологдор, аначылар, неонатологдор жана неонаталдык медайымдары менен кошо бейтаптын санариптик медициналык картасын, анын ичинде акушердик, неонаталдык бөлүктөрүн толтуруунун, колдонуунун техникалык жана клиникалык аспектилери боюнча билимин жана көндүмдөрүн жогорулатууга багытталган окуутууга катышты. 2024-жылдын апрель жана май айларында бул окутуу Ош облустар аралык бириккен клиникалык ооруканасында, Жалал-Абад бириккен клиникалык ооруканасында, Ысык-Көл жана Чүй облустук бириккен ооруканаларында жана Эне жана баланы коргоо улуттук борборунун Перинаталдык борборунда жүрүп жатат. Бейтаптын электрондук картасына тиешелүү окутуу жана ишке ашыруу процесстери төрөт үйлөрүндө акушердик көзөмөлдүн жооп берүү системасын жана телеконсультацияны колдонуу менен медициналык кызмат көрсөтүүлөрдүн сапаты аркылуу энелердин алдын алына турган ооруларын төмөндөтүүсүнө багытталган БУУнун Түштүк-Түштүк Кызматташтыгы долбоорунун алкагында ишке ашырылууда. Долбоор Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлиги жана Бириккен Улуттар Уюмунун Калк фонду тарабынан колдоого алынып, ишке ашырылууда. Даярдаган: Гүлайым Шигайбаева<shigaibaeva@unfpa.org>
1 of 5
Баяндама
29 март 2024
Качкын, ДАФИ программасынын стипендиянты жана келечектеги тынчтык куруучу
Алина* Ооганстандагы кеңири таралган зордук-зомбулуктан, коопсуздуктан жана адам укуктарынын бузулушунан качып, апасы, атасы жана бир тууган иниси менен Кыргыз Республикасына келгенде төрт гана жашта болчу.Өтө жаш болгондуктан, анын ошол убактагы эскерүүлөрү аз.“Туулган шаарымдан эч нерсе эсимде жок», — дейт Алина. «Бирок менин эсимде, биз бул жакка жаңы келгенде апам дайыма ыйлачу».Кыргыз Республикасы тарабынан качкындар катары таанылган Алинанын үй-бүлөсүнө өлкөдө калууга жана айрым укуктарга жана кызматтарга, анын ичинде билим алууга мүмкүндүк берүүчү, жыл сайын узартылчу убактылуу уруксаттар берилген. Ошентип, 7 жашында Алина 1-класста окуп баштаган.Жаш качкын катары Алина кыргыз же орус тилдерин билчү эмес. Ал бул тилдерди окуй да, жаза да алган эмес жана классындагы башка балдарга жетиш үчүн аракет кылган.
Ошол жай мезгилинде ал жаштыгына карабай ишти жакшыртууга чечкиндүү болгон.“Жай мезгилинде атам мага окууну жана жазганды жакшыртканга абдан жардам берди”,— дейт Алина. “Атам иштеген кошуна дагы мага жардам берип жатты. Мага бир досумдун чоң энеси жардам берип жатты. Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын».4-класска жеткенде Алина өз классынын алдыңкыларынын бири болчу.«Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын.»Чоң максат коюуКыргыз Республикасында качкын балдар мамлекеттик башталгыч жана орто мектептерге бара алышат, ал эми жогорку билим берүү айырмаланат. Качкындар мамлекеттик стипендиялар үчүн жарандар менен атаандаша албайт, качкындардын университетке баруунун жалгыз мүмкүнчүлүгү катары алар окууга өздөрү төлөсө эсептелет. Көптөгөн качкын үй-бүлөлөр сыяктуу эле, бул Алинанын үй-бүлөсү үчүн мүмкүн эмес болчу.“Бир досум мага университетке кирүү экзаменин тапшыруу үчүн аны менен барууну сунуштады”, — дейт Алина. “Мен экзаменден өттүм, бирок ал өтпөй калды, бул коркунучтуу болду! – жана ал жакта окуунун жолун табууга кызыктым, анткени төлөмдөр чындап эле жогору болчу.Кыргыз Республикасындагы БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан координацияланган социалдык, колдоо жана өнүктүрүү тармагынын бир түрү болгон Качкын жаштар тобунун мүчөсү катары Алина, Альберт Эйнштейн атындагы Германиянын Качкындар Академиялык Демилгесинин ДАФИ стипендиялык программасы жөнүндө маалымат алган. Бул сессияларды эстеп, Алина программа менен байланышты.«Менин ата-энем биринчи курстун акысын төлөө үчүн насыя алып, мен экинчи (экинчи) курста ДАФИ стипендиясын алдым», — дейт ал сыймыктануу менен.Ички дүйнөнү карооЖыл сайын дүйнөнүн булуң-бурчунан студенттер Кыргыз Республикасына билим алуу үчүн келишет. Көптөгөн ар түрдүү өлкөлөрдөн келген көптөгөн жаңы адамдар менен мамилелешүү Алинаны ички дүйнөсүн кароого аргасыз кылды.“Студенттер мени абдан кызыктырды”, — дейт Алина. “Бул ар түрдүү коомчулук менин көзүмдү ачты, бирок менде иденттүүлүк кризиси болду. Мен жергиликтүү белем же ооган белем? Мен ортодо болчумун. Жергиликтүү жана ооган студенттеринин арасында досторум бар болчу. Мен өзүмдү ооган деп тааныштырсам, алар мени менен сүйлөшпөй калабы деген коркуу болгон.»Университеттеги сабактарынан шыктанган Алина мунун баары эмнени билдирерине ой жүгүрткөн.“Бизде критикалык ой жүгүртүүбүздү өнүктүрүүгө багытталган философия сабактары бар болчу. Мен көп нерселерден, жашоо стилимден, досторумдун тобунан, үй-бүлөм менен болгон мамилемден шек санадым”.Университеттин үчүнчү курсунда Алина өзүн ыңгайлуу сезип калды. “Мен Ооганстанда төрөлгөнүмдү жана өзүмдүн маданиятымды, элимди, каада-салттарымды эч качан унутпашымды түшүндүм, бирок ошол эле учурда мен башка өлкөдө, экинчи мекенимде жашайм, бул жерде үй-бүлөм жана досторум бар», — дейт ал. “Ооганстанда төрөлүп, Кыргызстанда чоңойгонума абдан кубандым жана ушундай жол менен жашоого көп кырдуу көз карашым бар”.Акыл-эси тунук, жүрөгү жеңил болгон Алина окуусун бүтүрүүнү, ошондой эле коомчулукка кызмат кылууну, Бишкек шаарын тазалоо, дарактарды отургузуу жана балдар үйлөрүнө кийимдерди чогултуу боюнча ыктыярдуу демилгелерге катышууга милдеттенме алды.ДАФИ стипендиялык программасынын жардамы менен 2018-жылы Алина Бизнести башкаруу боюнча искусство бакалавры даражасын артыкчылык диплому менен бүтүрүп, жумушка орношо баштады. Ал азыр зордук-зомбулукту азайтууга жана тынчтыкты орнотууга багытталган Швейцариялык фонд менен иштейт.Адамдарды бириктирүү“Мени бул кызматка кызыктым, анткени алар коомдогу, өкмөттөр менен адамдардын ортосундагы чыр-чатактарды жөнгө салууда иштешет. Алар ошондой эле адамдарды бириктирүү үчүн коомдук биримдиктин үстүндө иштешет ”, — дейт Алина. “Ошол эле учурда Ооганстанда тынымсыз чыр-чатактар болуп турат. Мен уюмдардын бул маселелер боюнча кандай иштээри жана адамдарды бириктирүү тажрыйбасын алгым келет”.Учурда Кыргыз Республикасы качкындарга жана жарандыгы жок адамдарга машина окуй турган жол жүрүү документтерин бербейт, демек алар чет өлкөгө чыга албайт. БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан берилген сунуштардан кийин, 2023-жылдын 2-майында күчүнө кирген, өзгөртүүлөр киргизилген “Качкындар жөнүндө” мыйзам качкындарга жол жүрүү документтерин берүү жол-жоболорун киргизүүнү камтыйт.Алина сыяктуу кызыккан жана чечкиндүү жаштар үчүн бул абдан кызыктуу жаңылык. “Менин эң чоң кыялым – дүйнөнү кыдыруу. Мен сыртка чыгып, башка адамдар кандай жашап жатканын, көйгөйлөрүн кантип чечип жатканын, кандай көйгөйлөргө туш болуп жатканын көргүм келет”.«Бир күнү, эгер менде мүмкүнчүлүк болсо, мен өз өлкөмө кандайдыр бир салым кошуп, өз элиме жардам бере алам». * Өздүгүн коргоо үчүн аты өзгөртүлдү
Ошол жай мезгилинде ал жаштыгына карабай ишти жакшыртууга чечкиндүү болгон.“Жай мезгилинде атам мага окууну жана жазганды жакшыртканга абдан жардам берди”,— дейт Алина. “Атам иштеген кошуна дагы мага жардам берип жатты. Мага бир досумдун чоң энеси жардам берип жатты. Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын».4-класска жеткенде Алина өз классынын алдыңкыларынын бири болчу.«Ошол оор мезгилде мени курчап турган жакшы адамдарга ыраазымын.»Чоң максат коюуКыргыз Республикасында качкын балдар мамлекеттик башталгыч жана орто мектептерге бара алышат, ал эми жогорку билим берүү айырмаланат. Качкындар мамлекеттик стипендиялар үчүн жарандар менен атаандаша албайт, качкындардын университетке баруунун жалгыз мүмкүнчүлүгү катары алар окууга өздөрү төлөсө эсептелет. Көптөгөн качкын үй-бүлөлөр сыяктуу эле, бул Алинанын үй-бүлөсү үчүн мүмкүн эмес болчу.“Бир досум мага университетке кирүү экзаменин тапшыруу үчүн аны менен барууну сунуштады”, — дейт Алина. “Мен экзаменден өттүм, бирок ал өтпөй калды, бул коркунучтуу болду! – жана ал жакта окуунун жолун табууга кызыктым, анткени төлөмдөр чындап эле жогору болчу.Кыргыз Республикасындагы БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан координацияланган социалдык, колдоо жана өнүктүрүү тармагынын бир түрү болгон Качкын жаштар тобунун мүчөсү катары Алина, Альберт Эйнштейн атындагы Германиянын Качкындар Академиялык Демилгесинин ДАФИ стипендиялык программасы жөнүндө маалымат алган. Бул сессияларды эстеп, Алина программа менен байланышты.«Менин ата-энем биринчи курстун акысын төлөө үчүн насыя алып, мен экинчи (экинчи) курста ДАФИ стипендиясын алдым», — дейт ал сыймыктануу менен.Ички дүйнөнү карооЖыл сайын дүйнөнүн булуң-бурчунан студенттер Кыргыз Республикасына билим алуу үчүн келишет. Көптөгөн ар түрдүү өлкөлөрдөн келген көптөгөн жаңы адамдар менен мамилелешүү Алинаны ички дүйнөсүн кароого аргасыз кылды.“Студенттер мени абдан кызыктырды”, — дейт Алина. “Бул ар түрдүү коомчулук менин көзүмдү ачты, бирок менде иденттүүлүк кризиси болду. Мен жергиликтүү белем же ооган белем? Мен ортодо болчумун. Жергиликтүү жана ооган студенттеринин арасында досторум бар болчу. Мен өзүмдү ооган деп тааныштырсам, алар мени менен сүйлөшпөй калабы деген коркуу болгон.»Университеттеги сабактарынан шыктанган Алина мунун баары эмнени билдирерине ой жүгүрткөн.“Бизде критикалык ой жүгүртүүбүздү өнүктүрүүгө багытталган философия сабактары бар болчу. Мен көп нерселерден, жашоо стилимден, досторумдун тобунан, үй-бүлөм менен болгон мамилемден шек санадым”.Университеттин үчүнчү курсунда Алина өзүн ыңгайлуу сезип калды. “Мен Ооганстанда төрөлгөнүмдү жана өзүмдүн маданиятымды, элимди, каада-салттарымды эч качан унутпашымды түшүндүм, бирок ошол эле учурда мен башка өлкөдө, экинчи мекенимде жашайм, бул жерде үй-бүлөм жана досторум бар», — дейт ал. “Ооганстанда төрөлүп, Кыргызстанда чоңойгонума абдан кубандым жана ушундай жол менен жашоого көп кырдуу көз карашым бар”.Акыл-эси тунук, жүрөгү жеңил болгон Алина окуусун бүтүрүүнү, ошондой эле коомчулукка кызмат кылууну, Бишкек шаарын тазалоо, дарактарды отургузуу жана балдар үйлөрүнө кийимдерди чогултуу боюнча ыктыярдуу демилгелерге катышууга милдеттенме алды.ДАФИ стипендиялык программасынын жардамы менен 2018-жылы Алина Бизнести башкаруу боюнча искусство бакалавры даражасын артыкчылык диплому менен бүтүрүп, жумушка орношо баштады. Ал азыр зордук-зомбулукту азайтууга жана тынчтыкты орнотууга багытталган Швейцариялык фонд менен иштейт.Адамдарды бириктирүү“Мени бул кызматка кызыктым, анткени алар коомдогу, өкмөттөр менен адамдардын ортосундагы чыр-чатактарды жөнгө салууда иштешет. Алар ошондой эле адамдарды бириктирүү үчүн коомдук биримдиктин үстүндө иштешет ”, — дейт Алина. “Ошол эле учурда Ооганстанда тынымсыз чыр-чатактар болуп турат. Мен уюмдардын бул маселелер боюнча кандай иштээри жана адамдарды бириктирүү тажрыйбасын алгым келет”.Учурда Кыргыз Республикасы качкындарга жана жарандыгы жок адамдарга машина окуй турган жол жүрүү документтерин бербейт, демек алар чет өлкөгө чыга албайт. БУУнун Качкындар боюнча комиссариаты тарабынан берилген сунуштардан кийин, 2023-жылдын 2-майында күчүнө кирген, өзгөртүүлөр киргизилген “Качкындар жөнүндө” мыйзам качкындарга жол жүрүү документтерин берүү жол-жоболорун киргизүүнү камтыйт.Алина сыяктуу кызыккан жана чечкиндүү жаштар үчүн бул абдан кызыктуу жаңылык. “Менин эң чоң кыялым – дүйнөнү кыдыруу. Мен сыртка чыгып, башка адамдар кандай жашап жатканын, көйгөйлөрүн кантип чечип жатканын, кандай көйгөйлөргө туш болуп жатканын көргүм келет”.«Бир күнү, эгер менде мүмкүнчүлүк болсо, мен өз өлкөмө кандайдыр бир салым кошуп, өз элиме жардам бере алам». * Өздүгүн коргоо үчүн аты өзгөртүлдү
1 of 5
![](/sites/default/files/styles/featured_content/public/2024-03/Alina-Refugee-DAFI-scholar-and-future-peacebuilder-1.jpg?itok=iXBncSfk)
Баяндама
06 февраль 2024
Айкөл коомго жол!
“Айкөл коомго жол!”- аттуу ураан менен 16-ноябрь күнү Бишкек шаарында акция өттү. Бул күнү калаабыздын көчөлөрүндө кооздолгон 2- жана 10- каттамдарындагы троллейбустар акысыз жүрүп турду.
Ар кайсы өлкөлөрдүн студенттери троллейбустарды жасалгалоого активдүү катышып, аны өзгөчө кооз кылып көрктөй алышты. Троллейбустарда Индия жана Пакистандын атактуу жерлеринин сүрөттөрү, колго жасалган жасалгалар, жаркырак гирляндалар жана башка көптөгөн нерселер илинди.
Бишкектин тургундарына бул акция абдан жакты. Мындай демилгелер өлкөлөр арасындагы достукту бекемдейт. Чет элдик студенттер өз кезегинде Бишкекте жашап жаткан кездеги кубаныч тартуулаган көз ирмемдери менен бөлүштү. Алар шаарды, анын маданиятын жана жергиликтүү элдин меймандостугун канчалык жакшы көрүп калгандарын айтып беришти. “Айкөл коомго жол” акциясы шаардыктарга бир гана кубаныч алып келбестен, биргелешкен аракеттер ар түрдүү маданияттарды жакындатуу аркылуу коомдо позитивдүү өзгөрүүлөрдү түзө аларына сонун үлгү болуп берди. “Айкөл коом” долбоору Эл аралык миграция уюмунун өнүктүрүү фондунун колдоосу менен “Жаштарды өнүктүрүү институту” коомдук фонду тарабынан ишке ашырылууда.
Ар кайсы өлкөлөрдүн студенттери троллейбустарды жасалгалоого активдүү катышып, аны өзгөчө кооз кылып көрктөй алышты. Троллейбустарда Индия жана Пакистандын атактуу жерлеринин сүрөттөрү, колго жасалган жасалгалар, жаркырак гирляндалар жана башка көптөгөн нерселер илинди.
Бишкектин тургундарына бул акция абдан жакты. Мындай демилгелер өлкөлөр арасындагы достукту бекемдейт. Чет элдик студенттер өз кезегинде Бишкекте жашап жаткан кездеги кубаныч тартуулаган көз ирмемдери менен бөлүштү. Алар шаарды, анын маданиятын жана жергиликтүү элдин меймандостугун канчалык жакшы көрүп калгандарын айтып беришти. “Айкөл коомго жол” акциясы шаардыктарга бир гана кубаныч алып келбестен, биргелешкен аракеттер ар түрдүү маданияттарды жакындатуу аркылуу коомдо позитивдүү өзгөрүүлөрдү түзө аларына сонун үлгү болуп берди. “Айкөл коом” долбоору Эл аралык миграция уюмунун өнүктүрүү фондунун колдоосу менен “Жаштарды өнүктүрүү институту” коомдук фонду тарабынан ишке ашырылууда.
1 of 5
![](/sites/default/files/styles/featured_content/public/2024-02/_AAA9217%20%2B%20%D0%BA%D1%83%D0%B5%D0%B3%20%D0%B0%D0%B0.jpg?itok=a-V7YMA8)
Баяндама
14 сентябрь 2023
Кыргыз Республикасындагы кичинекей башпаанек издеген адамдын чоң үмүтү.
Күндө эртең менен уйкулуу төрт жашар Мариям* окууга баргысы келбей даттанганда, апасы Фарида* назиктүү жылмайып, кызын жылуу кучактап, акырын шыбырайт. - Ханшайымым, бала бакчага барбасаң, кантип окуп, бир күнү абдан жакшы дарыгер болосуң?
Фарида – болгону 22 жашта – Мариям үчүн дарыгер болууну окуу али алыс экенин түшүнөт. Бирок Ооганстандагы жеке зордук-зомбулуктан жана кеңири жайылган кооптуулуктан качып, азыр Кыргыз Республикасына келип, кызынын жакшы келечегин күн сайын кыялданат.
Фарида: «Кызым үчүн менин эң чоң тилегим – эч качан мындай көйгөйлөргө туш болбосун, - дейт Фарида - мен анын тынч жашоо, мектепти жана кийин университетти бүтүшүн каалайм».
Фарида Ооганстанда өспүрүм кезинде кыздар мектепке бара алышкан, ошондуктан ал Кабулда толук он эки жылдык мектепти бүтүрө алган. 2018-жылы мектепти аяктап, ооруканада медайым болууну кыялданган.
Бирок 2021-жылдын сентябрынан бери 12 жаштан жогорку бардык ооган кыздарынын мектепке кайтып келиши белгисиз мөөнөткө жылдырылды. Ооганстан кыздарга орто мектепке баруусуна тыюу салган дүйнөдөгү жалгыз өлкө.
Кыргыз Республикасындагы башпаанек издеген адамдын статусу
2019-жылы Мариям менен боюнда болгон учурда Фарида, анын апасы, атасы жана иниси менен Кыргыз Республикасына качып келишкен. Анын атасы Ооганстанда жашап турган учурда чет элдик күчтөр менен иштешкен, ошондуктан үй-бүлө мүчөлөрүнүн өмүрү үчүн корккон.
«Биз бул жерде кала албайбыз. Биз Бишкекке кетишибиз керек - деп бир күнү бизге атам айтты» - деп түшүндүрдү Фарида.
Үй-бүлө Кыргыз Республикасынга келгенде кеңеш жана жардам алуу үчүн БУУнун КБЖКнын өнөктөшү «Адилет» Укук Клиникасына кайрылышкан, алардын жардамы менен Кыргызстанда эл аралык коргоо алуу үчүн өтүнүшкөн.
2023-жылдын июнь айына карата Кыргыз Республикасы башпаанек издеген 775 адамды кабыл алган, алардын арасында 278 Ооганстандан качкан. Качкындар жөнүндө Конвенцияга катышман катары Кыргыз Республикасы Качкындар жөнүндө мыйзам иштеп чыгарган жана Качкындар менен иштөө жөнүндө жобону бекитип, ага жараша качкындын статусун аныктоо улуттук тартиби жүргүзүлөт.
Кыргыз Республикасындагы башпаанек издегендерге качкын макамын берүү өтүнүчү каралып жаткан учурда күбөлүк берилет. Күбөлүк өлкөдө турууга мүмкүндүк берет дагы жана үч ай сайын узартылат. Качкын деп таануу жөнүндөгү чечим өтүнүч катталган күндөн тартып алты айдын ичинде кабыл алынышы керек, бирок чынында андан узак убакытка созулушу мүмкүн. Ал убакытта башпаанектер мыйзамдын алдында ишке орношууга, саламаттыкты сактоого же социалдык кызматтарга жетүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болушпайт.
Качкындар жөнүндө мыйзамга ылайык, Кыргыз Республикасында башпаанек издеген балдар бала бакчага, башталгыч жана орто мектепке барганга укуктуу.
Эл аралык коргоого муктаж адамдарды таанууга көмөктөшүү
Фарида жана анын үй-бүлөсү арызы боюнча акыркы чечимди ала элек. Бул Фаридага жумушка орношуп, Мариямдын келечектеги окуусу үчүн акча чогулта албай калат.
Адилет Фарида, Мариям жана алардын үй-бүлөсүнүн ишин бийликтегилер менен издөөнү улантууда.
Өнөктөштөрдүн, анын ичинде Евробиримдиктин колдоосу менен БУУ КБЖК сапаттуу чечимдерди кабыл алган адилеттүү жана натыйжалуу башпаанек алуу процедураларын жактайт. 2022-жылы Кыргыз Республикасы бир гана башпаанек издеген адамды качкын деп тааныган. 2023-жылдын январынан июнь айына чейин башпаанек издеген төрт гана адамга качкын макамы берилген.
«Документтер жок болсо, ошончолук көп кыйынчылыктарга дуушар болосуң, - дейт Фарида. Документтерсиз эркиндик жок».
Кыйынчылыктарга карабастан, ал үмүтүн калтырган жок: «Бир күнү кызым ооруканада иштеп жатканын көрсөм, мен дуйнодөгү эң бай жана бактылуу адам болом».
Эл аралык коргоого муктаж адамдарды качкындар катары таануу жана аларга тийиштүү укуктарды көрсөтүү аларга мыйзамдуу ишке орношуу жана салыктарды төлөө аркылуу коомдун өркүндөөсүнө салымын кошууга мүмкүнчүлүк берет. Фарида кызынын дарыгер болуусун кыялданган жаш эне үчүн жана аларды кабыл алган коомго кайтарып берүү үчүн биринчи келечектүү кадам болмок.
*Аттар жеке маалыматтарды коргоо үчүн өзгөртүлгөн.
1 of 5
![UNHCR Story](/sites/default/files/styles/featured_content/public/2023-09/UNHCR%20story.jpeg?itok=0THjeTMf)
Пресс-релиз
21 июнь 2024
Кыргызстандын жаштары БУУнун эксперттери жана КР Жогорку Кеңешинин депутаты менен Туруктуу өнүгүү максаттарын талкуулашты
Июнь айында студенттер БУУнун Кыргыз Республикасындагы Туруктуу координатору Антье Граве айым менен жолугушуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушуп, ал эми бүгүн ДССУнун Кыргызстандагы өкүлү доктор Ливиу Ведраско жана ДАТПнын Кыргызстандагы кызматкерлери менен жолугушту. Диалогго КР Жогорку Кеңешинин депутаты Чыңгыз Айдарбеков да катышты. Жолугушуунун жүрүшүндө Туруктуу өнүктүрүү максаттарынын мааниси жана аларды практикалык ишке ашыруу жолдору талкууланып, бул теманы жаштар арасында тереңирээк түшүнүүгө өбөлгө түздү. Чыңгыз Айдарбеков төмөндөгүдөй белгиледи: «Мындай жолугушуулар жаштарга глобалдык маселелерди жакшыраак түшүнүүгө гана жардам бербестен, ошондой эле критикалык ой жүгүртүүнү өнүктүрүүгө жана Кыргызстандын келечегин аныктаган маанилүү процесстерге активдүү катышууга өбөлгө түзөт.» Доктор Ливиу Ведраско, «Жаштар теңдеменин бир гана бөлүгү гана эмес, алардын өздөрү теңдеме» - деп белгиледи.Жолугушуу достук жана шыктандыруу маанайда өттү.***Кошумча маалымат: Бул жолугушуу Кыргызстандын жаштарынын Туруктуу өнүгүү максаттары (ТӨМ) жөнүндө маалымдуулугун жогорулатууга багытталган Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин ТӨМ боюнча Жумушчу тобунун демилгесинин алкагында уюштурулду. Бул демилгенин негизги өзгөчөлүгү жаштарга өлкөнүн туруктуу өнүгүү саясатын калыптандырууга салым кошууга мүмкүндүк берүүчү бардык деңгээлдеги чечимдерди кабыл алууда добуш берүү болуп саналат.
1 of 5
Пресс-релиз
10 июнь 2024
Кыргызстанда саламаттыкты сактоо жана ветеринардык адистердин квалификациясын жогорулатуу максатында Конго-крым геморрагиялык ысытма оорусу боюнча биринчи тренинг өткөрүлдү
Буга байланыштуу Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Карантиндик жана өзгөчө кооптуу инфекциялар республикалык борборунда «Бир ден-соолук» (Единое здоровье) концепциясынын алкагында ККГЫ оорусу боюнча тренинг өткөрүлдү. Тренингдин максаты эпидемиология, диагностика жана дарылоо, ошондой эле бул ооруга каршы күрөшүү жаатындагы адистердин маалымдуулугун жогорулатуу жана окутуу болгон. Тренингге дарыгерлер, ветеринарлар, эпидемиологдор, энтомологдор, вирусологдор жана башка адистер катышты. Катышуучулар эпидемиология, диагностикалык методдор, ККГЫны дарылоо жана алдын алуу боюнча керектүү билимдерди алышты. Ошондой эле Ала-Арча улуттук паркында кенелерди чогултуу боюнча жеринде окутуу уюштурулду. ДССУнун Кыргызстандагы өкүлү доктор Ливиу Ведраско мындай тренингдин өзгөчөлүгүн баса белгиледи. «Биз мындай тренингди биринчи жолу уюштуруп жатабыз жана бул Пандемия фонду тарабынан каржыланган жана ДССУ жана өнөктөштөр аркылуу ишке ашырылып жатат. ККГЫ менен натыйжалуу күрөшүү үчүн зарыл болгон улуттук адистердин квалификациясын жогорулатуудагы маанилүү кадам», - деди ал.
1 of 5
Пресс-релиз
06 июнь 2024
Кызматташтык жана диалог аркылуу Кыргызстандын тоолуу райондорунда саламаттыкты сактоону чыңдоо
Иш-чарага Кыргыз Республикасынын Президентинин Тоолуу региондорду өнүктүрүү боюнча иш-аракеттердин беш жылдыгын ишке ашыруу боюнча атайын өкүлү, БУУнун Кыргыз Республикасындагы Туруктуу координатору, Президенттин аймактардагы ыйгарым укуктуу өкүлдөрү, өнүктүрүү боюнча өнөктөштөр, чет элдик элчиликтер жана ар түрдүү министрликтер жана ведомстволор катышышты. 2022-жылы Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаров Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясы тарабынан «Тоолорду туруктуу өнүктүрүү» резолюциясын кабыл алуу демилгесин көтөргөн. Резолюция 2023-жылдан 2027-жылга чейин «Тоолуу аймактарды өнүктүрүүнүн беш жылдык аракетин» талап кылат, анда климаттын өзгөрүшүнө, азык-түлүк коопсуздугунун жоктугуна, өзгөчө кырдаалдарга жана жакырчылыкка байланыштуу тоолуу жамааттар дуушар болгон ден-соолукка байланыштуу көйгөйлөрдү баса белгилейт. Өлкөнүн аймагынын 90 пайызы 3 000 метрден ашык бийиктикте жайгашкандыктан, Кыргызстанда бийик тоолуу аймактардагы өпкө гипертониясы жана абдоминалдык семирүү сыяктуу ден соолукка байланыштуу көйгөйлөр көп кездешет. Бирок кыйынчылыктар бул шарттардын чегинен да ашып кетет. Саламаттыкты сактоо тутумунун ишиндеги теңсиздиктер, таза сууга жетүү жана санитария жана ден соолуктун башка социалдык детерминанттары айылдарда жана алыскы тоолуу аймактарда ден соолуктун теңсиздигине салым кошууда. Бул маселелерди чечүү үчүн «Кыргыз Республикасынын тоолуу аймактарында саламаттыкты сактоону өнүктүрүү» күн тартибинде Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн, ДССУнун жана тоо темалары менен алектенген башка эл аралык уюмдардын ортосундагы кызматташуунун негизги багыты болуп калды. Бул багыттагы биринчи кадам катары Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги менен ДССУ негизги кызыкдар тараптарды эки күндүк диалогго чогултту. Иш-чара «Кыргыз Республикасынын тоолуу аймактарында саламаттыкты сактоону өнүктүрүү» ден соолукту чыңдоо концепциясын кеңейтип, тоолуу райондордо жашагандардын ден соолугуна жана бакубаттуулугуна комплекстүү жана секторлор аралык адамдарга багытталган мамиленин маанилүүлүгүн көрсөтүүгө умтулган. Бул аймактарда жашаган жамааттардын ден соолугуна таасирин тийгизген теңсиздикти жоюу үчүн секторлор аралык кызматташуунун зарылдыгы да баса белгиленди, мында биринчи медициналык жардамга, коомчулуктун катышуусуна, коомчулуктун катышуусуна жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын өнүгүү демилгелеринин ролуна көңүл бурулду. Катышуучулар улуттук жана аймактык деңгээлдеги келечектеги кызматташтыктын бирдиктүү күн тартибин жана конкреттүү кадамдарын иштеп чыгуу аракетинде өз тажрыйбалары жана идеялары менен бөлүшүштү.
1 of 5
Пресс-релиз
07 июнь 2024
БУУнун атайын баяндамачысы Кыргызстандагы талаштуу маалымат каражаттары боюнча мыйзам долбоорунун чакыртып алынышын жана кайра каралышын кубаттайт
Президент 2024-жылдын 13-мартында БУУнун атайын баяндамачысы, ЕККУ институттары жана Венеция комиссиясы тарабынан жүргүзүлгөн баалоодон кийин мыйзам долбоорун кайра карап чыгуу чечимин кабыл алган. Буга чейинки кароолор уруксат берилген медиа контентке бүдөмүк жана кеңири чектөөлөр, онлайн медианы милдеттүү каттоо, аккредитациялоонун катуу эрежелери жана ЖМКнын эркиндигине, сөз эркиндигине жана маалыматка жетүү укугуна терс таасирин тийгизе турган мамлекеттик ашыкча көзөмөлдүн башка формаларына байланыштуу тынчсызданууларды жараткан.БУУнун атайын баяндамачысы мыйзам долбоорунун аягына чыгуусу анын адам укуктары боюнча эл аралык стандарттарга шайкеш келишин камсыздайт деген ишенимин билдирди. ММК эркиндиги боюнча эксперттер жана укук коргоо уюмдары ошондой эле коомдук консультацияларга өкмөт ЕККУ институттары менен Европа Кеңешинин Венеция комиссиясына жаңыланган мыйзам долбоорун карап чыгууну өтүнөт деп үмүттөнүшөт. Бул парламенттин мыйзамдын адам укуктарынын эл аралык стандарттарына жана нормаларына тыкыр шайкеш келген акыркы вариантын кабыл алууну камсыздайт.***Чечим тууралуу кененирээк маалымат менен БУУнун Адам укуктары боюнча Жогорку Комиссарынын кеңсесисинин сайтынан таанышууга болот Kyrgyzstan withdraws contentious mass media bill following review by the Special Rapporteur on freedom of opinion and expression, OSCE institutions and the Venice Commission | United Nations in Kyrgyz RepublicПикир жана сөз эркиндигин илгерилетүү жана коргоо боюнча БУУнун Атайын баяндамачысынын кайрылуусунун оригиналдуу текстине шилтеме OL KGZ (3.2023) (ohchr.org)
1 of 5
Пресс-релиз
06 июнь 2024
Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму менен USAID Кыргызстандын өзгөчө кырдаалдарга даярдыгын жогорулатуу үчүн кызматташууда
USAIDдин "Саламаттыкты сактоо коопсуздугунун глобалдык программасы" (СКГП) тарабынан каржыланган бул симуляциялык машыгуу инфекциялык ооруларды алып келүү боюнча шектүү учурларга жооп берүүдө учурдагы оперативдик протоколдордун натыйжалуулугун баалоо үчүн иштелип чыккан. Төрт этапка бөлүнгөн машыгуу, учакка отурууга чейинки учурдан баштап, жүргүнчүлөргө жана бейтаптарга жардам көрсөтүүгө чейинки ар кандай сценарийлерди имитациялады.Кыргызстандагы ДССУнун өкүлү д-р Ливиу Ведраско мындай иш-чаралардын өзгөчө кырдаалдарга даярдыкты жогорулатуудагы маанисин баса белгиледи. «Мындай симуляциялык машыгуулар биздин жооп кайтаруу мүмкүнчүлүктөрүбүздөгү боштуктарды аныктоодо жана жоюуда маанилүү роль ойнойт», - деди ал. «Катышуучуларга чыныгы өзгөчө кырдаал сценарийинде иштөө боюнча практикалык тажрыйба берүү менен, биз протоколдорду тактап, чыныгы көйгөйлөрдү чечүүгө даярдыгыбызды жогорулата алабыз». «Практикалык машыгууларды өткөрүү, биринчиден, биздин оперативдик процедураларды сынап көрүүгө, экинчиден, реалдуу кырдаал түзүлгөнгө чейин аларды жакшыртууга, жана үчүнчүдөн, өзгөчө кырдаалдарга жооп кайтаруу жана келечектеги коркунучтарга даярдануу үчүн коомдук саламаттыкты сактоо потенциалын күчтөндүрүүгө жардам берет», - деди Абдыкадыр Жороев, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин Оорулардын алдын алуу жана мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаментинин директору. Машыгууларга Саламаттыкты сактоо министрлиги, Мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаменти жана башка мамлекеттик министрликтер менен ведомстволор жана башка көптөгөн уюмдардын өкүлдөрү активдүү катышты. Алардын кызматташуусу саламаттыкты сактоо кызматтарынын натыйжалуулугун камсыз кылууда сектор аралык координациянын маанилүүлүгүн баса белгиледи. Бул симуляциялык машыгуулар 2019-жылдан бери ДССУ тарабынан Кыргызстанда өткөрүлүп жаткан өзгөчө кырдаалдарга даярдыкты жогорулатуу жана жооп кайтаруу чараларын күчөтүү максатындагы демилгелер сериясынын бешинчи бөлүгү болуп саналат. Ал бардык кызыкдар тараптардын калктын саламаттыгын коргоого жана өлкөнүн келечектеги коркунучтарга туруктуулугун чыңдоого болгон берилгендигин тастыктайт.
1 of 5
Latest Resources
1 / 11
Ресурстар
01 апрель 2022
Ресурстар
07 октябрь 2021
1 / 11